ชยนาท (บาลีวันละคำ 124)

ชยนาท

อ่านว่า ชะ-ยะ-นา-ทะ

ประกอบด้วยคำว่า ชย + นาท = ชยนาท

“ชย” แปลว่า ความชนะ, ความมีชัย, การปราบ, การพิชิต, ชัยชนะ (รากศัพท์ คือ “ชิ” แปลง อิ เป็น เอ = เช, แปลง เอ เป็น อย = ชย)

“นาท” แปลว่า ความบันลือ, เสียงบันลือ, เสียงร้อง, เสียงดัง, เสียงร้องคำราม, เสียงโห่ร้อง (รากศัพท์คือ “นท” ยืดเสียง น เป็น นา)

“ชยนาท” แปลรวมกันว่า “เสียงบันลือในการที่มีชัยชนะ” หรือจะแปลสั้นๆ ว่า “โห่ร้องฉลองชัย” ก็ได้

ข้อสังเกตในคำนี้ คือ –

1 “ชย” เราใช้ในภาษาไทยว่า “ชัย” (ไช) และมักพูดควบคำแปลว่า “ชัยชนะ” (ชัย = ชนะ, ชนะ = ชัย)

2 ชย + นาท เขียนแบบไทยว่า “ชัยนาท” อ่านตามหลักภาษาว่า ไช-ยะ-นาด

3 “ชัยนาท” ที่เป็นชื่อจังหวัดหนึ่งของไทย ควรจะออกเสียงว่า ไช-ยะ-นาด แต่ก็เรียกกันทั่วไปว่า ไช-นาด (ทำให้น่าสงสัยว่า ชื่อนี้เดิมอาจจะเป็นคำในภาษาอื่น แต่เอาเสียงมาเขียนให้เข้ากับคำบาลี) อย่างไรก็ตาม เมื่อเขียนเป็นบาลีแล้ว ก็เป็นชื่อที่มีความหมายดี เป็นมงคลนาม

บาลีวันละคำ (124)

9-9-55

ชย

การปราบ, การพิชิต, ชัยชนะ

(บาลี-อังกฤษ)

ชย ป.

ความชนะ, ความมีชัย; ชัยพฤกษ์; ธงชัย.

(พจนานุกรมศัพท์บาลี)

นาท

  น. ความบันลือ; เสียงบันลือ, เสียงร้อง. (ป., ส.).

นาท ป.

บันลือ, ร้อง, แผดเสียง, เสียงร้อง.

(พจนานุกรมศัพท์บาลี)

นาท

เสียงดัง, เสียงร้องคำราม, คำราม

(บาลี-อังกฤษ)

ชัย, ชัย-

  [ไช, ไชยะ-] น. การชนะ, ความชนะ. (ป., ส.).

ชัยบาน

  [ไชยะ-] น. เครื่องดื่มในการมีชัย. (ป.).

ชัยภูมิ

  [ไชยะพูม] น. ทําเลที่เหมาะ. (ป., ส.).

ชัยเภรี

  [ไชยะ-] น. ชื่อกลองชนิดหนึ่ง. (ส.).

ชัยศรี

  [ไชสี] น. ความสง่าผ่าเผยด้วยความชนะ (ใช้ประกอบกับชื่อต่าง ๆ ที่ถือว่าเป็นมงคล) เช่น พระขรรค์ชัยศรี นครชัยศรี.

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย