ตักบาตรเทโว (บาลีวันละคำ 176)
ตักบาตรเทโว
(บาลีปนไทย)
เป็นคำที่ใช้เรียกการทำบุญตักบาตรแบบพิเศษเมื่อถึงวันออกพรรษา คือประชาชนตั้งแถวยาวรอตักบาตร พระสงฆ์ทั้งวัดเดินเป็นแถวรับบาตร
คำว่า “เทโว” ตัดมาจากคำว่า “เทโวโรหณ” (เท-โว-โร-หะ-นะ)
“เทโวโรหณ” ประกอบด้วยคำว่า เทว + โอโรหณ
“เทว” (เท-วะ) = เทวดา, เทวโลก, สวรรค์
“โอโรหณ” (โอ-โร-หะ-นะ) = การลงมา, การข้ามลง
เทว + โอโรหณ = เทโวโรหณ แปลตามศัพท์ว่า “การลงจากเทวโลก” (ในที่นี้หมายถึงสวรรค์ชั้นดาวดึงส์)
พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ ของท่าน ป.อ.ปยุตฺโต สรุปเรื่องไว้ว่า –
“เทโวโรหณะ” หมายถึงการที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงจากเทวโลก ตำนานเล่าว่าในพรรษาที่ ๗ แห่งการบำเพ็ญพุทธกิจ พระพุทธเจ้าได้เสด็จไปประทับจำพรรษาในดาวดึงสเทวโลก ทรงแสดงพระอภิธรรมโปรดพระพุทธมารดาพร้อมทั้งหมู่เทพ ณ ที่นั้น เมื่อถึงเวลาออกพรรษาในวันมหาปวารณา (วันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11) ได้เสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ กลับคืนสู่โลกมนุษย์ ณ ประตูเมืองสังกัสสะ โดยมีเทวดาและมหาพรหมทั้งหลายแวดล้อมลงมาส่งเสด็จ ฝูงชนจำนวนมากมายก็ได้ไปคอยรับเสด็จ กระทำมหาบูชาเป็นการเอิกเกริกมโหฬาร และพระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงธรรม มีผู้บรรลุคุณวิเศษจำนวนมาก ชาวพุทธในภายหลังได้ปรารภเหตุการณ์พิเศษครั้งนี้ถือเป็นกาลกำหนดสำหรับบำเพ็ญการกุศล ทำบุญตักบาตรคราวใหญ่แด่พระสงฆ์ เป็นประเพณีนิยมสืบมา ดังปรากฏในประเทศไทย เรียกกันว่า ตักบาตรเทโวโรหณะ หรือนิยมเรียกสั้นๆ ว่า ตักบาตรเทโว บางวัดก็จัดพิธีในวันออกพรรษา คือวันมหาปวารณา ขึ้น 15 ค่ำ เดือน 11 บางวัดจัดถัดเลยจากนั้น 1 วัน คือวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11
ตักบาตรเทโว – ขออนุโมทนา
ตักบาตรทุกวัน – สวรรค์อนุโมทนา
บาลีวันละคำ (176)
31-10-55
เทโวโรหณ นป. (พจนานุกรมศัพท์บาลี)
การลงจากเทวโลก.
เทว ป. (พจนานุกรมศัพท์บาลี)
เทพเจ้า, เทวดา; พระยม, ความตาย; สมมติเทพ, พระราชา; ฟ้า, ท้องฟ้า; ฝน, เมฆฝน.
โอโรหณ นป. (พจนานุกรมศัพท์บาลี)
การลงมา, การข้ามลง.
เทโวโรหณ (ประมวลศัพท์)
“การลงจากเทวโลก” หมายถึงการที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงจากเทวโลก ตำนานเล่าว่าในพรรษาที่ ๗ แห่งการบำเพ็ญพุทธกิจ พระพุทธเจ้าได้เสด็จไปประทับจำพรรษาในดาวดึงสเทวโลกทรงแสดงพระอภิธรรมโปรดพระพุทธมารดาพร้อมทั้งหมู่เทพ ณ ที่นั้น เมื่อถึงเวลาออกพรรษาในวันมหาปวารณา (วันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑) ได้เสด็จลงมาจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ กลับคืนสู่โลกมนุษย์ ณ ประตูเมืองสังกัสสะ โดยมีเทวดาและมหาพรหมทั้งหลายแวดล้อมลงมาส่งเสด็จ ฝูงชนจำนวนมากมายก็ได้ไปคอยรับเสด็จ กระทำมหาบูชาเป็นการเอิกเกริกมโหฬารและพระพุทธเจ้าได้ทรงแสดงธรรม มีผู้บรรลุคุณวิเศษจำนวนมาก ชาวพุทธในภายหลังได้ปรารภเหตุการณ์พิเศษครั้งนี้ถือเป็นกาลกำหนดสำหรับบำเพ็ญการกุศล ทำบุญตักบาตรคราวใหญ่แด่พระสงฆ์ เป็นประเพณีนิยมสืบมา ดังปรากฏในประเทศไทย เรียกกันว่า ตักบาตรเทโวโรหณะ หรือนิยมเรียกสั้นๆ ว่า ตักบาตรเทโว บางวัดก็จัดพิธีในวันออกพรรษา คือวันมหาปวารณา ขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑ บางวัดจัดถัดเลยจากนั้น ๑ วัน คือวันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๑