รถยนต์ (บาลีวันละคำ 318)

รถยนต์

“รถยนต์” เป็นคำบาลีแบบไทย บัญญัติเทียบคำอังกฤษว่า motorcar เอาคำขยายไว้หลัง ถ้าเป็นแบบบาลี คำนี้ต้องเป็น “ยนฺตรถ” อ่านว่า ยัน-ตะ-ระ-ถะ

“ยนฺต” หมายถึงเครื่องกลไกที่ให้กําเนิดพลังงานหรือทําให้วัตถุเคลื่อนที่ ภาษาไทยเขียนว่า “ยนต์” (ยน)

“รถ” อ่านแบบไทยว่า “รด” แปลตามศัพท์ว่า “ยานที่ยังให้เกิดสุขารมณ์ ความสนุกเพลิดเพลิน ความดีใจ” แรกที่มนุษย์ประดิษฐ์รถขึ้นมาน่าจะเพื่อการเล่นสนุก นักภาษาจึงให้ความหมายเช่นนี้ ต่อมาจึงใช้รถเพื่อการอื่นๆ เช่นการเดินทาง การขนส่ง และการรบ

ยุคแรกรถเคลื่อนที่ได้ด้วยแรงคนแรงสัตว์ ต่อมาจึงพัฒนาให้ขับเคลื่อนด้วยเครื่องกลไก อันเป็นที่มาของคำว่า “รถยนต์” ซึ่งหมายถึงยานพาหนะที่ขับเคลื่อนด้วยเครื่องยนต์

“ยนฺตรถ – รถยนต์” คำนี้ไม่มีในคัมภีร์ พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล motorcar ว่า “สยํวฏฺฏกรถ” (สะ-ยัง-วัด-ตะ-กะ-ระ-ถะ) แปลว่า “รถที่แล่นไปได้เอง” หมายถึงไม่ต้องใช้แรงคนแรงสัตว์

พระพุทธเจ้าตรัสว่า ร่างกายของเราเหมือนรถ เรียกว่า “สรีรยนต์” มี 4 ล้อ 9 ประตู

: ทุกคนมี “รถคันแรก” อยู่แล้วคนละคัน

บำรุงรักษาให้ชอบที ขับกันไปให้ดีๆ ก็แล้วกัน

บาลีวันละคำ (318)

26-3-56

รถ, รถ-

 [รด, ระถะ-] น. ยานที่มีล้อสําหรับเคลื่อนไป เช่น รถม้า รถยนต์ รถไฟ; (กฎ) ยานพาหนะทุกชนิดที่ใช้ในการขนส่งทางบกซึ่งเดินด้วยกําลังเครื่องยนต์ กําลังไฟฟ้า หรือพลังงานอื่น และหมายความรวมตลอดถึงรถพ่วงของรถนั้นด้วย ทั้งนี้เว้นแต่รถไฟ. (ป.).

รถยนต์

น. ยานพาหนะที่ขับเคลื่อนด้วยเครื่องยนต์ ตามปรกติมี ๔ ล้อ มีหลายแบบหลายชนิดเรียกชื่อต่าง ๆ กันตามความมุ่งหมายที่ใช้เป็นต้น เช่น รถเก๋ง รถบรรทุก รถโดยสาร; (กฎ) รถที่มีล้อตั้งแต่ ๓ ล้อ และเดินด้วยกําลังเครื่องยนต์ กําลังไฟฟ้า หรือพลังงานอื่น ยกเว้นที่เดินบนราง.

รถ = รถ, รถศึก (ศัพท์วิเคราะห์)

รมเต กีฬเต อเนนาติ รโถ ยานเป็นเครื่องเล่น

รมุ ธาตุ ในความหมายว่าเล่น ถ ปัจจัย ลบที่สุดธาตุ

รหียติ อุปาทิยตีติ รโถ ยานอันเขายึดเป็นเจ้าของ

รห ธาตุ ในความหมายว่ายึดถือ ถ ปัจจัย ลบที่สุดธาตุ

รถ (บาลี-อังกฤษ)

1 รถมี ๒ ล้อ, รถแข่งหรือรถออกศึก

2 สุขารมณ์, ความสนุกเพลิดเพลิน, ความดีใจ

ยนฺต (บาลี-อังกฤษ)

วิธีการสำหรับถือ, สิ่งที่คิดขึ้น, อุบาย, เครื่องมือ, เครื่องยนต์, กลไก, สิ่งที่เป็นสื่อ

ยนฺต (ศัพท์วิเคราะห์)

ตํ ตํ กิริยํ ยาติ ปาปุณาตีติ ยนฺตํ สิ่งที่ถึงกิริยานั้น คือแสดงกิริยานั้นได้

ยา ธาตุ ในความหมายว่าถึง อนฺต ปัจจัย

หตฺถปาทาทีหิ ตํ ตํ อาการํ กุรุมานํ ยาติ คจฺฉตีติ ยนฺตํ สิ่งที่ทำอาการนั้นๆ ด้วยมือและเท้าเป็นต้นไป (เหมือน วิ.ต้น)

ยตติ อุคฺฆาฏนนิคฺฆาฏนาทีสุ วายมติ เอเตนาติ ยนฺตํ สิ่งเป็นเครื่องพยายามในการยกขึ้นยกลงเป็นต้น หมายถึงหุ่นยนต์

ยต ธาตุ ในความหมายว่าพยายาม อ ปัจจัย ซ้อน นฺ

ยนต์, ยนตร์

น. เครื่องกลไก, เครื่องจักรที่ให้กําเนิดพลังงานหรือทําให้วัตถุเคลื่อนที่. (ป. ยนฺต; ส. ยนฺตฺร).

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย