สักการบูชา (บาลีวันละคำ 548)
สักการบูชา
(บาลีไทย)
อ่านว่า สัก-กา-ระ-บู-ชา
เทียบบาลีเป็น “สกฺการปูชา” (สัก-กา-ระ-ปู-ชา)
“สกฺการ” แปลตามศัพท์ว่า “อาการที่ทำด้วยความเคารพ” ใช้ในความหมายว่า การเคารพ, การนับถือ, เครื่องสักการะ
ในภาษาไทย ถ้ามีคำอื่นมาสมาสต่อท้าย เช่น สักการ + บูชา = สักการบูชา อ่านว่า สัก-กา-ระ-บู-ชา ไม่ประวิสรรชนีย์ที่ –ร–
ถ้า สักการ คำเดียว และต้องการให้อ่านว่า สัก-กา-ระ ต้องประวิสรรชนีย์ที่ –ระ
พจน.42 บอกไว้ว่า
“สักการ-, สักการะ : บูชาด้วยสิ่งหรือเครื่องอันพึงบูชา เช่น ดอกไม้ ธูป เทียน, บางทีก็ใช้เข้าคู่กับคำ บูชา เป็น สักการบูชา”
“บูชา” (บาลีเป็น “ปูชา” บาลี ป ปลา, ภาษาไทย บ ใบไม้) แปลทับศัพท์ว่า “การบูชา” หมายถึง การนับถือ, การทำพลีกรรม, การแสดงความภักดี, การสนับสนุน, การให้ความสำคัญ, การเห็นคุณค่า (ดูเพิ่มเติมที่ “ปูชา” บาลีวันละคำ (112) 28-8-55)
ในคัมภีร์ไม่พบคำว่า “สกฺการปูชา” แต่มีคำว่า “ปูชาสกฺการ”
ในแง่ความหมายเชิงปฏิบัติ ผู้รู้จำแนกการบูชาไว้ 3 อย่าง คือ –
1. “สักการบูชา” (สัก-กา-ระ-) = บูชาด้วยเครื่องสักการะ > สนับสนุนด้วยวัตถุสิ่งของ เงินทอง ทรัพยากรต่างๆ
2. “สัมมานบูชา” (สำ-มา-นะ-, บางทีเสริมคำให้สูงขึ้นไปว่า “อภิสัมมานบูชา”) = บูชาด้วยการนับถือ > สนับสนุนด้วยการเชื่อถือ ปฏิบัติตาม แสดงความเห็นด้วย ให้ความร่วมมือ (บอกให้ทำอะไรก็ทำ)
3. “ปัคคาหบูชา” (ปัก-คา-หะ-) = บูชาด้วยการยกย่อง > สนับสนุนด้วยการแสดงความนิยมชมชอบ เทิดทูน ปกป้อง ส่งเสริม
พุทธภาษิต :
ยตฺถ อลโส จ ทกฺโข จ
สูโร ภีรุ จ ปูชิยา
น ตตฺถ สนฺโต วสนฺติ
อวิเสสกเร นเค.
ที่ใด คนทึ่มกับคนเปรื่องปราด
คนขลาดกับคนกล้า
ได้รับการยกย่องบูชาเท่าเทียมกัน
ถูกกับผิดแยกให้แตกต่างกันไม่ได้
ที่นั้นไซร้สัตบุรุษไม่อยู่ด้วย
เนรุชาดก ฉักกนิบาต ๒๗/๘๕๓
————————-
(ตามคำขอของ Anond Metheevarachatra)
15-11-56