อาณัติ (บาลีวันละคำ 2,067)

อาณัติ

อ่านว่า อา-นัด

บาลีเป็น “อาณตฺติ” อ่านว่า อา-นัด-ติ

“อาณตฺติ” รากศัพท์มาจาก อาณฺ (ธาตุ = ส่งไป) ติ ปัจจัย, แปลง ติ เป็น ตฺติ

: อาณ + ติ = อาณติ > อาณตฺติ (อิตถีลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “เครื่องส่งไป” (คือส่งอำนาจที่มีอยู่เหนือสิ่งนั้นๆ ไปบังคับ)

“อาณตฺติ” หมายถึง อาณัติ, บัญญัติ, กฎ, คำสั่งหรือคำสั่งห้าม, คำบงการ (order, command, ordinance, injunction)

“อาณตฺติ” มีรากศัพท์อย่างเดียวกับ “อาณา”

“อาณา” สันสกฤตเป็น “อาชฺญา”

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ว่า –

“อาชฺญา : (คำนาม) คำสั่ง, บัญชา; an order, a command.”

“อาณตฺติ” ในภาษาไทยตัดตัวสะกดออกตัวหนึ่งตามหลักนิยม ใช้เป็น “อาณัติ” (อา-นัด)

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“อาณัติ : (คำนาม) ข้อบังคับ, คําสั่ง, กฎ, เครื่องหมาย; การมอบหมายให้ดูแลปกครอง เช่น อาณาเขตในอาณัติ ดินแดนในอาณัติ. (ป. อาณตฺติ).”

อภิปราย :

คำว่า “อาณัติ” ในภาษาไทยที่เราได้ยินพูดกันก็อย่างเช่น –

“อาณัติสัญญาณ” = เครื่องหมายตามที่กําหนดรู้กันโดยอาศัยรูปหรือเสียงเป็นต้น

“ธนาณัติ” = การส่งเงินทางไปรษณีย์ โดยผู้ส่งมอบเงินไว้ ณ ที่ทําการไปรษณีย์แห่งหนึ่งแล้วเจ้าหน้าที่ไปรษณีย์ออกตราสารสั่งให้ที่ทําการไปรษณีย์อีกแห่งหนึ่งจ่ายเงินให้แก่ผู้รับ. คำนี้ก็มาจาก “อาณัติ” คือ ธน + อาณัติ = ธนาณัติ

“อาณัติ” ในความหมายเดิมหมายถึง อำนาจที่คนหนึ่งหรือฝ่ายหนึ่งมีอยู่เหนืออีกคนหนึ่งหรืออีกฝ่ายหนึ่งในอันที่จะสั่งบังคับให้ทำสิ่งใดๆ หรือไม่ให้ทำสิ่งใดๆ ตามที่ผู้ที่มีอำนาจต้องการ

อำนาจสั่งบังคับที่ว่านี้อาจเป็นไปโดยชอบธรรมหรือไม่ชอบธรรมก็ได้ อาจเป็นระหว่างประเทศต่อประเทศ หรือบุคคลต่อบุคคลก็ได้ เช่นคำที่พูดกันว่า คนนี้เป็นคนในอาณัติของใคร คือใครมีอำนาจเหนือเขา หรือเขาต้องทำตามคำสั่งของใคร

แต่ “อาณัติ” หรืออำนาจสั่งบังคับที่ได้รับการยอมรับเป็นสากลก็คืออำนาจสั่งบังคับตามกฎหมายของบ้านเมือง ซึ่งถือกันว่าเป็นแหล่งอำนวยความเป็นธรรม ที่เรียกกันว่า ความยุติธรรม

จะเห็นได้ว่า “อาณัติ” เช่นกฎหมายของบ้านเมืองเป็นต้นนั้น เป้าหมายสูงสุดอยู่ที่ต้องสามารถอำนวยความยุติธรรมได้อย่างแท้จริง

กล่าวสั้นว่า –

ผู้ปฏิบัติตามอาณัติ สมควรได้รับรางวัล

ผู้ฝ่าฝืนอาณัติ สมควรได้รับโทษ

ถ้าเบี่ยงเบนไปจากนี้ ก็คืออาณัติที่ไม่ชอบธรรม

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ถ้าเห็นว่าโลกนี้ไม่ยุติธรรม ก็อย่ามัวเรียกหา

: แต่จงสร้างมันขึ้นมาด้วยตัวท่านเอง

#บาลีวันละคำ (2,067)

8-2-61

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย