กำเนิดมนุษย์ (บาลีวันละคำ 2,561)

กำเนิดมนุษย์

มนุษย์บางคนอาจจะยังไม่เคยรู้

…………..

ศึกษาหลักวิชาผ่านภาษาบาลี :

คัมภีร์พระพุทธศาสนาแสดงกระบวนการกำเนิดมนุษย์ไว้ว่ามีองค์ประกอบ 3 ประการ คือ –

(๑) มาตาปิตโร  สนฺนิปติตา  โหนฺติ.

(มาตาปิตะโร  สันนิปะติตา  โหนติ)

แปลว่า “มารดาและบิดา ‘สันนิปติตา’ กัน”

คำว่า “สันนิปติตา” แปลตามศัพท์ว่า “ตกลงร่วมกัน” หมายถึงมาอยู่ในที่เดียวกัน แปลตรงๆ ว่าชายหญิงร่วมเสพสังวาสกัน

ความหมายตามหลักวิชาก็คือ เชื้อฝ่ายชายกับไข่ฝ่ายหญิงผสมกัน ไม่ว่าจะด้วยวิธีธรรมชาติคือร่วมเพศกัน หรือด้วยวิธีผสมเทียมตามวิชาวิทยาศาสตร์ก็ตามที รวมอยู่ในคำว่า “สันนิปติตา” ทั้งสิ้น

(๒) มาตา  อุตุนี  โหติ.

แปลว่า “มารดามีระดู”

คำสำคัญคือ “อุตุนี” แปลว่า “สตรีที่กำลังมีระดู” (a menstruating woman) หมายถึงฝ่ายหญิงมีไข่สุกในระยะพร้อมที่จะผสม

(๓) คนฺธพฺโพ  ปจฺจุปฏฺฐิโต  โหติ.

(คันธัพโพ  ปัจจุปัฏฐิโต  โหติ)

แปลว่า “มีคันธัพพะเข้ามาปรากฏเฉพาะหน้า”

คำว่า “คนฺธพฺโพ” หรือ “คนฺธพฺพ” (คัน-ทับ-พะ) ตามรูปศัพท์ที่เราคุ้นกัน เราแปลทับศัพท์ว่า “คนธรรพ์” และเข้าใจกันว่าคือนักดนตรีและนักร้อง

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“คนธรรพ-, คนธรรพ์ : (คำนาม) ชาวสวรรค์พวกหนึ่ง เป็นบริวารท้าวธตรฐ มีความชํานาญในวิชาดนตรีและขับร้อง. (ส. คนฺธรฺว; ป. คนฺธพฺพ).”

ความหมายที่ว่า “ชาวสวรรค์พวกหนึ่ง” นั้น ตรงกับที่พจนานุกรมบาลี-อังกฤษบอกความหมายไว้ว่า a Gandharva or heavenly musician, as a class belonging to the demigods who inhabit the Cātummahārājika realm (คนธรรพ์หรือนักดนตรีในเมืองสวรรค์, เป็นจำพวกหนึ่งของครึ่งคนครึ่งเทวดา ผู้อาศัยอยู่ในสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิก)

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษยังขยายความต่อไปอีกว่า also said to preside over child-conception (กล่าวกันว่าเป็นหนึ่งในปัจจัย 3 ประการที่ทำให้เด็กเกิด)

คำว่า “คนฺธพฺโพ” ในที่นี้ อรรถกถาไขความว่า “ตตฺรูปคสตฺโต” (ตตฺร + อุปค + สตฺต) แปลว่า “สิ่งมีชีวิตที่เข้ามาอยู่ในที่นั้น” คำอธิบายในคัมภีร์สรุปได้ว่า มีวิญญาณอันเกิดแต่กรรมที่จะนำไปเกิดเข้ามาร่วมด้วย

…………..

มีพระพุทธพจน์ตรัสไว้ ใจความว่า —

มารดาบิดาอยู่ร่วมกัน แต่มารดายังไม่มีระดู และวิญญาณที่จะมาเกิดยังไม่ปรากฏ การตั้งครรภ์ก็ยังไม่มี

มารดาบิดาอยู่ร่วมกัน มารดามีระดู แต่วิญญาณที่จะมาเกิดยังไม่ปรากฏ การตั้งครรภ์ก็ยังไม่มี

มารดาบิดาอยู่ร่วมกันด้วย มารดามีระดูด้วย วิญญาณที่จะมาเกิดก็ปรากฏด้วย เพราะความประชุมพร้อมแห่งปัจจัย 3 ประการอย่างนี้ การตั้งครรภ์จึงมี

ที่มา: มหาตัณหาสังขยสูตร มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ พระไตรปิฎกเล่ม 12 ข้อ 452

…………..

ดูคำที่เกี่ยวข้อง :

“คนธรรพ์ – คันธัพพะ” บาลีวันละคำ (2,564) 20-6-62

“อุตุนี มีระดู” บาลีวันละคำ (2,565) 21-6-62

“สันนิปติตา” บาลีวันละคำ (2,566) 22-6-62

“กลละ” บาลีวันละคำ (2,569) 25-6-62

…………..

ดูก่อนภราดา!

: กว่าจะได้เกิดเป็นมนุษย์ ยากมาก

: เกิดเป็นมนุษย์แล้วได้ไปเกิดเป็นมนุษย์อีก ยากกว่า

: เกิดแล้วไม่ต้องเกิดอีก ยากที่สุด

#บาลีวันละคำ (2,561)

17-6-62

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย