ให้เกียรติ (บาลีวันละคำ 1,386)

ให้เกียรติ

บาลีว่าอย่างไร

คำว่า “เกียรติ” บาลีว่า “กิตฺติ” (กิด-ติ) รากศัพท์มาจาก กิตฺตฺ (ธาตุ = กล่าวถึง, พูดด้วยดี) + อิ ปัจจัย

: กิตฺต + อิ = กิตฺติ แปลตามศัพท์ว่า “ความดีอันเขากล่าวถึง” หมายถึง คําเล่าลือ, คําสรรเสริญ, ชื่อเสียง, ความรุ่งโรจน์, เกียรติยศ (fame, renown, glory, honour)

“กิตฺติ” สันสกฤตเป็น “กีรฺติ”

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน มีคำว่า “กีรฺตฺติ” และ “กีรฺติ” บอกไว้ดังนี้ :

(สะกดตามต้นฉบับ)

“กีรฺตฺติ, กีรฺติ : (คำนาม) เกียรติ, ความบันลือ, ศรี (ยศสฺหรือสง่า), อนุเคราะห์, อนุกูลย์; ธันยวาท; ศัพท์, เสียง; อาภา, โศภา; โคลน, สิ่งโสโครก; ความซ่านทั่ว; มูรติทิพยศักดิ์ของพระกฤษณ; fame, renown, glory; favour; approbation; sound; light, lustre; mud, dirt; diffusion, expansion; one of the Mātrikās or personified divine energies of Krishṇa.”

กิตฺติ > กีรฺติ เราเอามาแปลงรูปตามสูตรไทย คือ “อิ หรือ อี > เอีย”

ดังนั้น : กิ-, กี– > เกีย– : กิตฺติ, กีรฺติ = เกียรติ

ความหมายในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“เกียรติ, เกียรติ-, เกียรติ์ : (คำนาม) ชื่อเสียง, ความยกย่องนับถือ, ความมีหน้ามีตา. (ส. กีรฺติ; ป. กิตฺติ ว่า คำเล่าลือ, คำสรรเสริญ).”

ถ้าแปล “ให้เกียรติ” เป็นบาลีตรงตัวว่า “กิตฺตึ เทติ” (เทติ = ย่อมให้, กิตฺตึ = ซึ่งเกียรติ) ก็จะเป็น “บาลีไทย” คือไม่ตรงสำนวนบาลีแท้

คำว่า “ให้เกียรติ” หมายถึง ปฏิบัติต่อบุคคลหรือสิ่งใดสิ่งหนึ่งด้วยความเคารพตามควรแก่ฐานะของบุคคลหรือสิ่งนั้นๆ

คำบาลีที่มีความหมายเช่นนี้ คือ “คารว” (คา-ระ-วะ)

“คารว” รากศัพท์มาจาก ครุ (ครู, ผู้ควรเคารพ, สำคัญ) + ณ ปัจจัย ลบ ณ, แผลง อุ ที่ รุ เป็น โอ (ครุ > คโร), แผลง โอ เป็น อว (คโร > ครว), ยืดเสียงสั้นที่พยางค์แรกเป็นเสียงยาว (ด้วยอำนาจ ณ ปัจจัย) (ครว > คารว)

: ครุ + ณ = ครุณ > ครุ > คโร > ครว > คารว แปลตามศัพท์ว่า “ภาวะแห่งครุ” หมายถึง การคารวะ, ความเคารพ, ความนับถือ (reverence, respect, esteem) ความยำเกรง, ความนอบน้อม (respect for, reverence towards)

ความหมายในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“คารวะ : (คำนาม) ความเคารพ, ความนับถือ. (คำกริยา) แสดงความเคารพ. (ป.).”

“คารวะ” ในภาษาไทยแผลงอิงสันสกฤตเป็น “เคารพ” พจน.54 บอกไว้ว่า –

“เคารพ : (คำกริยา) แสดงอาการนับถือ เช่น เคารพผู้ใหญ่ เคารพธงชาติ; ไม่ล่วงเกิน, ไม่ล่วงละเมิด, เช่น เคารพสิทธิของผู้อื่น. (ส. เคารว; ป. คารว).”

“ให้เกียรติ” น่าจะตรงกับคำอังกฤษที่เราคุ้นกันคือ honour

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล honour เป็นคำกริยาบาลีว่า –

(1) garukaroti ครุกโรติ (คะ-รุ-กะ-โร-ติ) = ทำความเคารพ, ให้ความสำคัญ

(2) māneti มาเนติ (มา-เน-ติ) = นับถือ

(3) pūjeti ปูเชติ (ปู-เช-ติ) = บูชา

(4) sakkaroti สกฺกโรติ (สัก-กะ-โร-ติ) = สักการะ

: คนมีเกียรติเท่านั้นที่พร้อมจะให้เกียรติผู้อื่น

18-3-59

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย