วิกฤติ

วิกฤติ

อ่านว่า วิ-กฺริด
บาลีเป็น “วิกติ” อ่านว่า วิ-กะ-ติ

“วิกติ” รากศัพท์มาจาก วิ (= พิเศษ, แจ้ง, ต่าง) + กรฺ (ธาตุ = ทำ) + ติ ปัจจัย ลบที่สุดธาตุ
: วิ + กรฺ = วิกร > วิก + ติ = วิกติ แปลตามศัพท์ว่า “การทำให้แปลกไปเป็นอย่างอื่น” หมายถึง การเปลี่ยนแปลง, การแปรไป, การผันแปรไปจากปกติ

“วิกติ” ในบาลีใช้ในความหมายอย่างอื่นด้วย คือ –

(1) ประเภท, ชนิด (sort, kind)
(2) ผลิตผล, การกระทำ, ภาชนะ (product, make; vessel)
(3) การจัดแจง, การจัดเป็นพวกๆ, การจัดเป็นชนิดๆ; รูปร่าง, ทรวดทรง (arrangement, get up, assortment; form, shape)

“วิกติ” สันสกฤตเป็น “วิกฤติ” สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ว่า –

“วิกฤติ : (คำนาม) การเปลี่ยนอย่างใดอย่างหนึ่ง, ดุจเปลี่ยนเหตุ –การย์ –ความมุ่งหมาย, เปลี่ยนมนัส, เปลี่ยนรูป ฯลฯ; change of any kind, as a purpose, mind, form”

“วิกติ” ในบาลีถ้าเป็นคุณศัพท์ เปลี่ยนรูปเป็น “วิกต” (วิ-กะ-ตะ) แปลว่า ที่เปลี่ยนแปลง, ที่ผันแปร (changed, altered)

ในภาษาไทยใช้ทั้ง “วิกฤต” (ต ไม่มีสระ อิ) และ “วิกฤติ” (ต มีสระ อิ)
ถ้าไม่มีคำสมาสต่อท้าย อ่านว่า วิ-กฺริด เหมือนกันทั้งสองคำ
ถ้ามีคำสมาสต่อท้าย วิกฤต- อ่านว่า วิ-กฺริด-ตะ- เช่น วิกฤตการณ์ อ่านว่า วิ-กฺริด-ตะ-กาน
วิกฤติ- อ่านว่า วิ-กฺริด-ติ- เช่น วิกฤติการณ์ อ่านว่า วิ-กฺริด-ติ-กาน