นเรศวร (บาลีวันละคำ 763)
นเรศวร
อ่านว่า นะ-เร-สวน
ประกอบด้วย นร + อีศฺวร
บาลีเป็น นร + อิสฺสร
“นร” (นะ-ระ) แปลตามศัพท์ว่า –
(1) “ผู้นำไป”
(2) “ผู้นำไปสู่ความเป็นใหญ่”
(3) “ผู้ดำเนินไปสู่ภพน้อยภพใหญ่”
(4) “ผู้อันกรรมของตนนำไป”
(5) “ผู้ถูกนำไปตามกรรมของตน”
ความหมายที่เข้าใจกันคือ “คน” (ปกติไม่จำกัดว่าหญิงหรือชาย)
“อิสฺสร” (อิด-สะ-ระ) แปลตามศัพท์ว่า –
(1) “ผู้เป็น” คือผู้ไปเป็น ไปเกิดในภูมิที่น่าปรารถนา
(2) “ผู้เป็นใหญ่”
(3) “ผู้ครอบงำ” หมายถึงผู้ปกครอง
ความหมายที่เข้าใจกันคือ ผู้เป็นเจ้า, ผู้ปกครอง, ผู้เป็นนาย, ผู้เป็นใหญ่, หัวหน้า
“อิสฺสร” เทียบสันสกฤตเป็น “อีศฺวร” สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ว่า
“อีศฺวร : (คำนาม) พระอีศวรเป็นเจ้า, พระเจ้า; ศัพท์นี้ใช้หมายความถึงเทพดาต่างๆ ทั่วไป”
นร + อิสฺสร ตามรูปบาลีเป็น “นริสฺสร” อ่านว่า นะ-ริด-สะ-ระ