บาตร-บิณฑบาต

บทบาท (เชื้อชาติบาลี

บาตร-บิณฑบาต

(1) “บาตร” บาลีเป็น “ปตฺต” (ปัด-ตะ) แปลตามศัพท์ว่า –

1 “ภาชนะเป็นที่ตกลงแห่งข้าวสุก” หมายความว่า ข้าวสุก (= อาหาร) ตกลงไปในภาชนะชนิดนี้ จึงเรียกภาชนะนี้ว่า “ปตฺต”

2 “ภาชนะที่รักษาจากการตก” หมายความว่า (1) รักษา คือระวังไม่ให้ภาชนะนี้ตก เนื่องจากแต่เดิมบาตรทำด้วยดิน ตกแล้วแตก (2) รักษา คือรองรับอาหารที่ตกลงมาไม่ให้หล่นถึงพื้น แต่ให้ตกลงในภาชนะนี้

“ปตฺต” สันสกฤตเป็น “ปตฺร” เราเขียนอิงสันสกฤต แต่ยืดเสียงเป็น “ปาตร” และแปลง ป เป็น บ ตามหลักนิยมที่คุ้นกัน คือ ป ปลา เป็น บ ใบไม้, ต เต่า เป็น ด เด็ก