อาชญากร

อาชญากร

อ่านว่า อาด-ยา-กอน และ อาด-ชะ-ยา-กอน
(ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554)

ประกอบด้วย อาชญา + กร

“อาชญา” เป็นรูปคำสันสกฤต
บาลีเป็น “อาณา” (อา-นา)

“อาณา” ตามรากศัพท์แปลว่า “การบอกให้รู้ทั่ว” ขยายความว่า “ประกาศให้รู้และให้ปฏิบัติตาม” หมายถึง คำสั่ง, ข้อบังคับ, การบังคับบัญชา, การสั่ง, อำนาจ (order, command, authority)

“กร” รากศัพท์มาจาก กรฺ (ธาตุ = ทำ) + อ ปัจจัย
: กรฺ + อ = กร แปลตามศัพท์ว่า “ผู้ทำ” หมายถึง ผลิต, ก่อ, ประกอบ, สร้าง, กระทำ (producing, causing, forming, making, doing)

“กร” ยังหมายถึง “ผู้ทำ” (the maker) โดยตรง และตีความว่าหมายถึง “มือ” ได้ด้วย แปลตามศัพท์ว่า “อวัยวะเป็นเครื่องทำงาน”

อาชญา + กร = อาชญากร พจน.54 บอกไว้ว่า –

“อาชญากร : ผู้ก่ออาชญากรรม, ผู้กระทําความผิดที่เป็นคดีอาญา”

คำว่า “อาชญา” และ “อาชญากรรม” พจน.54 บอกไว้ว่า –

– อาชญา : อํานาจ; โทษ (มักใช้สําหรับพระเจ้าแผ่นดินหรือเจ้านาย) เช่น พระราชอาชญา. (ส.; ป. อาณา).
– อาชญากรรม : การกระทําความผิดทางอาญา.