สรยุทธ (บาลีวันละคำ 1,371)

สรยุทธ

แปลว่าอะไรได้บ้าง

(๑) “สร”

บาลีอ่านว่า สะ-ระ รากศัพท์มาจาก สรฺ (ธาตุ = ไป, เป็นไป; แล่นไป; ออกเสียง; เบียดเบียน; ยิง, ซัด) + อ ปัจจัย

: สรฺ + อ = สร มีความหมายหลายอย่าง คือ –

(1) สร = สระ (ที่คู่กับพยัญชนะ) แปลตามศัพท์ว่า “อักษรที่เป็นไปเองได้โดยไม่ต้องอาศัยอักษรอื่น” หรือ “อักษรเป็นเครื่องเป็นไปได้แห่งอักษรอื่นๆ” (เพราะมีสระ พยัญชนะจึงออกเสียงได้)

(2) สร = เสียง, ศัพท์ แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่แล่นไปสู่ (โสตประสาท) ผู้ฟัง” ดังคำว่า “สรภัญญะ” = “สวดด้วยเสียง” หมายถึงสวดมนต์เป็นทำนอง

(3) สร = ลูกศร แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งเป็นเครื่องเบียดเบียนสัตว์” หรือ “สิ่งอันเขายิงไป” (พจนานุกรมบาลี-อังกฤษว่า “สร” เป็นชื่อของไม้อ้อ [the reed, saccharum] อาวุธชนิดนี้แต่เดิมทำด้วยไม้อ้อ จึงได้ชื่อว่า “สร”)

(4) สร = สระน้ำ, บึง, หนองน้ำธรรมชาติ แปลตามศัพท์ว่า “แหล่งน้ำที่เป็นไปตามปกติ”

(5) นอกจากนี้ “สร” ยังแปลว่า ระลึกถึง (remembering); ไป, เคลื่อนไหว, ตามไป (going, moving, following); ของเหลว, การไหล (fluid, flow)

“สร” เป็น “คำพ้องรูป” ในภาษาบาลี คือเขียนเหมือนกัน แต่ความหมายต่างกัน

(๒) “ยุทธ”

บาลีเป็น “ยุทฺธ” (ยุด-ทะ, มีจุดใต้ ท) รากศัพท์มาจาก ยุธฺ (ธาตุ = รบ, ต่อสู้) + ต ปัจจัย, แปลง ธฺต (คือ –ธฺ ที่สุดธาตุ + ต ปัจจัย) เป็น ทฺธ

: ยุธฺ + ต = ยุธฺต (ธฺต > ทฺธ) = ยุทฺธ แปลตามศัพท์ว่า “การต่อสู้กัน” หมายถึง สงคราม, การรบ, การต่อสู้ (war, battle, fight)

ในภาษาไทย ถ้าเขียน “ยุทธ์” (การันต์ที่ ธ) ต้องอ่านว่า ยุด

เขียน “ยุทธ” (ไม่มีการันต์ที่ ธ) อยู่โดดๆ อ่านว่า ยุด ก็ได้ ทำนองเดียวกับคำว่า “พุทธ” ก็ออกเสียงว่า พุด

แต่ถ้ามีคำอื่นมาสมาสข้างท้าย ออกเสียงว่า ยุด-ทะ- เช่น ยุทธหัตถี (ยุด-ทะ-หัด-ถี)

สร + ยุทฺธ = สรยุทฺธ บาลีอ่านว่า สะ-ระ-ยุด-ทะ

เขียนแบบไทยเป็น “สรยุทธ” อ่านตามหลักนิยมในภาษาไทยว่า สอ-ระ-ยุด

“สรยุทธ” เป็นชื่อเฉพาะ (proper name) จะอ่านอย่างไร แปลว่าอะไร ย่อมขึ้นอยู่กับความประสงค์ของเจ้าของชื่อ

แต่โดยทางวิชาการบริสุทธิ์ ไม่มีอคติกับตัวบุคคล เมื่อเรารู้คำแปลของคำที่ประกอบเข้าเป็นชื่อแล้ว อาจฝึกสมองทดลองแปลได้ตามอัธยาศัย

เช่นถ้าแปลแบบอิงกระแส “สรยุทธ” อาจแปลว่า “รบด้วยเสียง” หรือ “เอาเสียงเข้าสู้” ก็ได้

: จะสู้ด้วยอะไรก็สู้ไป

: แต่อย่าลืมสู้กับใจตัวเอง

—————

อ้างอิง :

คมชัดลึกออนไลน์ วันที่ 01-03-2559

……

ศาลอาญามีคำพิพากษาจำคุก นายสรยุทธ สุทัศนะจินดา พิธีกรข่าวชื่อดังในคดียักยอกเงินค่าโฆษณาของสถานีโทรทัศน์ช่อง 9 อสมท. เมื่อครั้งจัดรายการ “คุยคุ้ยข่าว” ปี 2548-2549 เป็นเวลา 13 ปี 4 เดือน … ผู้บริหารสถานีโทรทัศน์ช่อง 3 ได้ประชุมหารือเกี่ยวกับเรื่องดังกล่าวว่าจะยังคงให้นายสรยุทธเป็นผู้จัดรายการต่อไปหรือไม่

……

1-3-59

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย