เวคา (บาลีวันละคำ 1,610)

เวคา

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงต่อเรือใบประเภทโอเคขึ้นเมื่อปี 2508 พระราชทานชื่อว่า “เวคา” เขียนเป็นอักษรโรมันว่า Vega

เมื่อกล่าวถึงชื่อเรือ “เวคา” มักมีผู้บอกว่า “เวคา” แปลว่า “ดวงดาวที่สว่างสุกใส”

ขณะที่เขียนบาลีวันละคำนี้ผู้เขียนยังไม่มีข้อมูลว่า คำแปลที่ว่านี้เป็นพระราชประสงค์ให้มีความหมายเช่นนั้น หรือเป็นเพียงความเข้าใจของผู้นำเรื่องราวมาบอกเล่า

พจนานุกรม สอ เสถบุตร มีคำว่า Vega บอกความหมายว่า “ดาวที่สุกใสที่สุดในหมู่ดาวพิณ”

SE-ED’S MODERN ENGLISH – THAI DICTIONARY ของ วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม มีคำว่า Vega บอกความหมายว่า “ชื่อดาวที่สุกใสที่สุดในกลุ่มดาวพิณ”

ถ้า “ลากเข้าวัด” “เวคา” ก็เหมาะที่จะเป็นบาลีว่า “เวค” (เว-คะ) รากศัพท์มาจาก วชฺ (ธาตุ = ให้ถึง, บรรลุ) + อ ปัจจัย, แปลง อะ ที่ ว-(ชฺ) เป็น เอ (วชฺ > เวช), แปลง ช ที่สุดธาตุเป็น ค (วชฺ > วค)

: วชฺ + อ = วช > เวช > เวค (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งเป็นเครื่องนำไปสู่สถานที่ที่ปรารถนา” หมายถึง กำลัง, ความเร็ว, กระแสน้ำ, ความประพฤติ

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ ถอดคำว่า “เวค” เป็นอักษรโรมันว่า Vega และแปลว่า quick motion, impulse, force; speed, velocity (การเคลื่อนไหวอย่างเร็ว, แรงกระตุ้น, กำลัง; กำลังเร็ว, ความเร็ว)

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน มีคำว่า “เวค” บอกไว้ดังนี้ –

“เวค : (คำนาม) ความเร็ว; คติศักดิ์, ความกระตุ้น; ธารา; ความตั้งใจ; ปรีติ; ความรัก; น้ำกามของชาย; ปลายนะแห่งลูกศร; speed; impetus, impulse; a stream; determination; pleasure; love; semen virile; the flight of an arrow.”

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 มีคำว่า “เวค” “เวคิน” “เวคี” บอกไว้ว่า –

(1) เวค : (คำนาม) ความเร็ว. (ป., ส.).

(2) เวคิน, เวคี : (คำนาม) ผู้มีความเร็ว, ผู้เดินเร็ว. (ส. เวคินฺ; ป. เวคี).

ดูความหมายของศัพท์ และคำนึงถึงสิ่งที่ถูกตั้งชื่อ คือเรือ มีความเป็นไปได้ว่า “เวคา” น่าจะเป็นคำบาลีสันสกฤตมากกว่าที่จะเป็นชื่อดาว

“เวคา” น่าจะมาจาก เวค + อา ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์

: เวค + อา = เวคา แปลว่า “ผู้มีความเร็ว” เป็นคำคุณศัพท์ของ “นาวา” (เรือ) ที่เป็นอิตถีลิงค์ตรงกันพอดี

…………….

เมื่อวันที่ 19 เมษายน 2509 เวลา 04:28 นาฬิกา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงเรือใบ “เวคา” เพียงลำพังพระองค์เดียวจากวังไกลกังวล อำเภอหัวหิน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ แล่นข้ามอ่าวไทยมาถึง อำเภอสัตหีบ จังหวัดชลบุรี เวลา 21:28 นาฬิกา

…………….

: ความเร็วไม่ใช่สิ่งจำเป็นที่สุด

: ความสามารถที่จะหยุดคือสิ่งที่จำเป็น

—————

(ตอบคำถามของคุณครูพลเรือตรี กรีฑา พรรธนะแพทย์)

31-10-59