คำที่ชาวพุทธเรียกพระพุทธเจ้า
คำที่ชาวพุทธเรียกพระพุทธเจ้า
——————————–
เรารู้กันเป็นสามัญว่า พระพุทธเจ้าของเราก่อนเสด็จออกบรรพชา มีนามว่าเจ้าชายสิทธัตถะ
อธิบายให้เข้าใจแบบง่ายๆ พระพุทธเจ้าของเรา “สิทธัตถะ” เป็นชื่อตัว “โคตมะ” เป็นชื่อสกุล หรือนามสกุล
วัฒนธรรมของชาวชมพูทวีป เรียกขานชื่อคนอย่างเป็นทางการด้วยนามสกุล แบบเดียวกับวัฒนธรรมฝรั่ง
คนทั่วไปจึงเรียกพระพุทธเจ้าว่า “โคตมะ”
เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะเสด็จออกบรรพชา คนทั้งหลายก็เรียกว่า “สมณโคตมะ” (สะ-มะ-นะ-โค-ตะ-มะ) มีความหมายว่า โคตมะผู้ออกบวชเป็นสมณะ
“สมณโคตมะ” เขียนแบบไทยเรียกแบบไทยว่า “พระสมณโคดม”
………………………………
http://legacy.orst.go.th/?knowledges=%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%93%E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B8%94%E0%B8%A1-%E0%B9%97-%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%99-%E0%B9%92%E0%B9%95%E0%B9%95%E0%B9%92
………………………………
ข้อที่ควรทราบคือ คำว่า “สมณโคดม” เป็นคำที่มหาชนคือคนทั่วไปเรียกพระพุทธเจ้าพระองค์นี้ และเป็นคำที่ใช้เมื่อกล่าวถึงพระพุทธเจ้าในฐานะเป็นบุคคลทั่วไป หรืออย่างเป็นกลางๆ
แต่บรรดาพุทธบริษัท ไม่ว่าบรรพชิตหรือคฤหัสถ์ จะใช้คำเรียกพระพุทธเจ้าว่า –
“ภควา” (พระผู้มีพระภาค)
“พุทฺโธ” (พระพุทธองค์)
หรือ “สตฺถา” (พระศาสดา, พระบรมครู)
ตรวจดูในคัมภีร์ ไม่พบเลยว่าพุทธบริษัทเรียกพระพุทธเจ้าด้วยคำว่า “สมณโคตม”
จึงได้หลักว่า พุทธบริษัทจะไม่เรียกพระพุทธเจ้าด้วยคำว่า “สมณโคดม” เป็นอันขาด
เทียบกับวัฒนธรรมการใช้ภาษาของไทยเรา ก็เหมือนพ่อกับลูก สมมุติว่าพ่อชื่อ “สมชาย” คนทั่วไปย่อมเรียกขานว่า “นายสมชาย” หรือ “คุณสมชาย” แต่ลูกของนายสมชายย่อมจะไม่เรียกพ่อของตนว่า “นายสมชาย” หรือ “คุณสมชาย” เหมือนที่คนทั่วไปเรียก
ถ้าลูกเรียกพ่อโดยใช้คำระบุชื่อเช่นนั้น ก็จะรู้สึกได้ทันทีว่าขาดความเคารพ หรือไม่มีความรู้สึกผูกพันเป็นพ่อเป็นลูกกัน (ลูกเรียกแม่ก็ทำนองเดียวกัน)
วัฒนธรรมของชาวตะวันตกก็มีร่องรอยอย่างเดียวกัน ถ้าลูกคนไหนเรียกพ่อหรือแม่โดยใช้คำระบุชื่อเหมือนที่คนทั่วไปเรียก ก็พึงรู้ได้ทันทีว่าลูกกับพ่อหรือลูกกับแม่คู่นั้นมีความสัมพันธ์ที่ไม่ปกติเช่นพ่อแม่ลูกปกติทั่วไป
วัฒนธรรมทางภาษาเป็นเรื่องละเอียดอ่อน ถ้าไม่ศึกษาเรียนรู้ให้เข้าใจถึงระดับซาบซึ้ง ก็อาจไม่รู้สึก โดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ที่รับวัฒนธรรมจากต่างสังคมในขณะที่ขาดความเข้าใจซาบซึ้งในวัฒนธรรมของตัวเอง ก็อาจมองไม่เห็นความสำคัญของการใช้ถ้อยคำเรียกขานกันตามวัฒนธรรมที่เคยกำหนดนิยมกันมา
ในอนาคต ลูกของนายสมชายอาจเรียกพ่อของตนว่า “คุณสมชาย” หรือแม้แต่เรียก “สมชาย” เฉยๆ เหมือนที่คนทั่วไปเรียก โดยไม่มีใครเห็นว่าเป็นเรื่องเสื่อมทรามเสียหายแต่ประการใดเลย-ก็เป็นได้
เช่นเดียวกัน ในอนาคต ชาวพุทธทั้งบรรพชิตและคฤหัสถ์อาจเรียกพระพุทธเจ้าว่า “สมณโคตม” หรือ “พระสมณโคดม” เหมือนคนที่ไม่ได้นับถือพระพุทธศาสนาเรียกกันทั่วไป โดยไม่มีใครเห็นว่าเป็นเรื่องเสื่อมทรามเสียหายแต่ประการใดเลย-ก็เป็นได้
………………………….
เพราะไม่ศึกษา
จึงไม่รู้ว่าอะไรควรอะไรไม่ควร
………………………….
พลเรือตรี ทองย้อย แสงสินชัย
๒๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๖๕
๑๓:๒๔
…………………………………………….
คำที่ชาวพุทธเรียกพระพุทธเจ้า
…………………………………………….