อาวุธชีวภาพ (บาลีวันละคำ 2,857)
อาวุธชีวภาพ
ฤๅโลกจะราบก็ในคราวนี้?
อ่านว่า อา-วุด-ชี-วะ-พาบ
ประกอบด้วยคำว่า อาวุธ + ชีวภาพ
(๑) “อาวุธ”
บาลีอ่านว่า อา-วุ-ทะ รากศัพท์มาจาก อา (คำอุปสรรค = ทั่ว, ยิ่ง, กลับความ) + ยุธฺ (ธาตุ = รบ, ต่อสู้) + อ ปัจจัย แปลง ย เป็น ว
: อา + ยุธฺ = อายุธฺ + อ = อายุธ > อาวุธ
สูตรแสดงความหมายของศัพท์ว่า “อาทาย ยุชฺฌนฺเต ยนฺติ อาวุธํ” (อาทายะ ยุชฌันเต ยันติ อาวุธัง) แปลว่า “คนทั้งหลายถือเอาสิ่งใดไปรบกัน สิ่งนั้นชื่อว่า อาวุธ”
“อาวุธ” (นปุงสกลิงค์) จึงแปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่คนถือเอาไปรบกัน”
พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “อาวุธ” ว่า an instrument to fight with, a weapon, stick etc. (เครื่องมือสำหรับต่อสู้, อาวุธ, ไม้พลอง ฯลฯ)
อีกรูปหนึ่งของ “อาวุธ” คือ “อายุธ” ซึ่งพ้องกับรูปสันสกฤต
สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ว่า –
“อายุธ : (คำนาม) อาวุธทั่วไป (ไม่จำกัดประเภท); a weapon (in general).”
ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“อาวุธ : (คำนาม) เครื่องมือที่ใช้ในการทำร้าย ทำลาย ป้องกัน ต่อสู้ หรือฆ่า; โดยปริยายหมายถึงสิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น ใช้ปัญญาเป็นอาวุธ; (คำที่ใช้ในกฎหมาย) สิ่งซึ่งโดยสภาพได้จัดทำขึ้นเพื่อใช้ประทุษร้ายร่างกายของบุคคล และรวมถึงสิ่งซึ่งไม่เป็นอาวุธโดยสภาพแต่ซึ่งได้ใช้หรือเจตนาจะใช้ประทุษร้ายร่างกายถึงอันตรายสาหัสอย่างอาวุธ. (ป. อาวุธ, อายุธ; ส. อายุธ).”
(๒) “ชีวภาพ”
เทียบกลับเป็นบาลีว่า “ชีวภาว” (ชี-วะ-พา-วะ) ประกอบด้วยคำว่า ชีว + ภาว
(ก) “ชีว” (ชี-วะ) รากศัพท์มาจาก ชีวฺ (ธาตุ = เป็นอยู่) + อ ปัจจัย
: ชีวฺ + อ = ชีว (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งเป็นเหตุให้เป็นอยู่ได้” หมายถึง ชีวิต (ของแต่ละคน), เวลาที่ชีวิตดำรงอยู่, ช่วงของชีวิต, การเป็นอยู่; การดำรงชีพ ([individual] life, lifetime, span of life; living, livelihood)
ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ชีว– ๑, ชีวะ ๑ : (คำนาม) ชีพ, ความเป็น, ตรงข้ามกับ ความตาย. (ป., ส.).”
(ข) “ภาว” (พา-วะ) รากศัพท์มาจาก ภู (ธาตุ = มี, เป็น) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, แผลง อู เป็น โอ, แปลง โอ เป็น อาว
: ภู + ณ = ภูณ > ภู > โภ > ภาว (ปุงลิงค์) แปลว่า ความมี, ความเป็น, ภาวะ, ธรรมชาติ (being, becoming, condition, nature)
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ภาว-, ภาวะ : (คำนาม) ความมี, ความเป็น, ความปรากฏ, เช่น ภาวะน้ำท่วม ภาวะเศรษฐกิจตกต่ำ. (ป., ส.).”
ชีว + ภาว = ชีวภาว แปลตามศัพท์ว่า “ความเป็นแห่งชีวะ”
โปรดทราบว่า นี่เป็นรูปศัพท์ที่แสดงตามหลักภาษาเท่านั้น คำที่ใช้จริงๆ จะมีหรือไม่ ต้องว่ากันอีกทางหนึ่ง
“ชีวภาว” แปลงรูปเป็นคำไทยเป็น “ชีวภาพ” พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ชีวภาพ : (คำนาม) ความเป็นสิ่งมีชีวิต. (คำวิเศษณ์) เกี่ยวกับสิ่งที่มีชีวิตและสิ่งที่สืบเนื่องมาจากสิ่งมีชีวิต เช่น วิทยาศาสตร์ชีวภาพ ปุ๋ยชีวภาพ.”
อภิปราย :
อาวุธ + ชีวภาพ = อาวุธชีวภาพ เป็นคำที่บัญญัติขึ้นใหม่ เท่าที่ทราบในเบื้องต้น บัญญัติมาจากคำอังกฤษว่า Bioterrorism Agents ผิดถูกประการใด ขอผู้รู้โปรดชี้แนะ
ดูจากคำอังกฤษ terrorism พจนานุกรม สอ เสถบุตร แปลไว้ว่า ลัทธิขู่ให้เกรงขามโดยวิธีฆ่า ถ้าเป็น terrorist แปลว่า ผู้ก่อการร้าย
แปลแบบสกัดเอาความ Bioterrorism Agents ก็คือ เครื่องมือก่อการร้ายโดยใช้ชีวภาพคือเชื้อโรค หรือใช้เชื้อโรคเป็นอาวุธเข้าทำร้ายกัน เรียกเป็นคำศัพท์ว่า “อาวุธชีวภาพ”
ตรวจดูในศัพท์บัญญัติของราชบัณฑิตยสถาน ยังไม่พบคำนี้ ท่านผู้ใดพบเบาะแส โปรดชี้แนะ
เสนอไว้เป็นข้อมูลเบื้องต้น เป็นฐานสำหรับปรับปรุงแก้ไขให้สมบูรณ์ในโอกาสต่อไป
…………..
ดูก่อนภราดา!
: ใช้อาวุธคือปัญญาฆ่ากิเลส
: คนวิเศษยิ่งกว่าเทพเสพโลกสาม
: ใช้อาวุธชีวภาพเข้าปราบปราม
: คนก็ทรามยิ่งกว่าสัตว์ที่กัดกัน
#บาลีวันละคำ (2,857)
8-4-63