ปโยชน (บาลีวันละคำ 387)

ปโยชน

อ่านว่า ปะ-โย-ชะ-นะ

ใช้ในภาษาไทยเป็น “ประโยชน์” อ่านว่า ปฺระ-โหฺยด

รากศัพท์คือ ป (คำอุปสรรค = ทั่ว, ข้างหน้า, ก่อน, ออก) + ยุช (ธาตุ = ประกอบ) + ยุ (ปัจจัย = ความ-, การ-)

กระบวนการทางไวยากรณ์ คือ

– อุ ที่ ยุช เป็น โอ : ยุช = โยช, : ป + โยช = ปโยช,

– แปลง ยุ ปัจจัยเป็น อน (อะ-นะ), : ปโยช + อน = ปโยชน

“ประโยชน์” ในภาษาไทยมีความหมายว่า (1) สิ่งที่มีผลใช้ได้ดีสมกับที่คิดมุ่งหมายไว้ (2) ผลที่ได้ตามต้องการ (3) สิ่งที่เป็นผลดีหรือเป็นคุณ เช่น ประโยชน์ของการศึกษา ประโยชน์ของ facebook

แต่ “ปโยชน” (แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่พึงประกอบ”) มีความหมายมากกว่านี้ คือ การใช้, การประกอบ, การนำไปใช้, การลงมือปฏิบัติ, การประกอบกิจ, การแต่งตั้ง, การกำหนด, การสั่งการ, จุดมุ่งหมาย, ประโยชน์

โปรดเปรียบเทียบกับคำที่ฝรั่งแปล “ปโยชน” ไว้เพื่อความเข้าใจกว้างขวางขึ้นไป –

1. การประกอบการ, ธุรกิจ undertaking, business

2. การแต่งตั้ง appointment

3. กฎ, คำสั่ง, คำห้าม prescript, injunction

4. ความประสงค์, การใช้, ประโยชน์ purpose, application, use

ได้ประโยชน์ไม่คุ้มค่า –

: คำบางคำ มีความหมายมาก แต่เราเอามาใช้ในความหมายเดียว

: คนบางคน มีความสามารถมาก แต่ถูกใช้งานอยู่ด้านเดียว

บาลีวันละคำ (387)

5-6-56

ปโยชน = ประโยชน์, การรับใช้, การส่งไป, สิ่งที่ดี (ศัพท์วิเคราะห์)

ปโยเชตพฺพนฺติ ปโยชนํ สิ่งที่พึงประกอบ

ป บทหน้า ยุช ธาตุ ในความหมายว่าประกอบ ยุ ปัจจัย พฤทธิ์ อุ เป็น โอ ยุ เป็น อน

ปโยชน (นปุง.) (บาลี-อังกฤษ)

๑. การประกอบการ, ธุรกิจ undertaking, business PvA 201.

๒. การแต่งตั้ง appointment J i.143.

๓. กฎ, คำสั่ง, คำห้าม prescript, injunction DhsA 403.

๔. ความประสงค์, การใช้, ประโยชน์ purpose, application, use Sdhp 395.

prescription (สอ เสถบุตร)

กำหนด, วางเงื่อนไข, บัญญัติ

injunction คำสั่ง

ปฺรโยชน (สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน)

‘ประโยชน์’ , เหตุ; อวกาศหรือโอกาศ; มูล; การย์; ทรัพย์หรือพัสดุ; ความมุ่งหมาย, จินดาหรืออุบายในใจ cause; occasion; origin; purpose; object; intention; design

ปโยชน นป.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)

ประโยชน์, การใช้, การประกอบ, การนำไปใช้, การลงมือปฏิบัติ, การประกอบกิจ, การแต่งตั้ง, การกำหนด, การสั่งการ, จุดมุ่งหมาย.

ประโยชน์

 [ปฺระโหฺยด] น. สิ่งที่มีผลใช้ได้ดีสมกับที่คิดมุ่งหมายไว้, ผลที่ได้ตามต้องการ, สิ่งที่เป็นผลดีหรือเป็นคุณ, เช่น ประโยชน์ของการศึกษา ประโยชน์ของโรงเรียน. (ส. ปฺรโยชน; ป. ปโยชน).

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย