กฤษดาภินิหาร – ธรรมธารา

กฤษดาภินิหาร

อ่านว่า กฺริด-สะ-ดา-พิ-นิ-หาน
(คำว่า กฤษ- เสียงเดียวกับคำว่า อังกฤษ ต่อด้วย -สะ-ดา-)

บาลีเป็น “กตาภินีหาร”
ประกอบด้วย กต + อภินีหาร = กตาภินีหาร

“กต” (กะ-ตะ) แปลตามศัพท์ว่า “อันเขาทำแล้ว” หมายถึง สิ่งที่ถูกทำ ถูกสร้างมาเรียบร้อยแล้ว

“อภินีหาร” (อภิ + นีหาร, อะ-พิ-นี-หา-ระ) แปลตามศัพท์ว่า “การนำออกอย่างดียิ่ง” หมายถึง การนำตนเองออกไป (เพื่อมุ่งไปสู่ทางที่สูงขึ้นจากที่เป็นอยู่), วิธีที่จะกระทำ, ความประพฤติที่ถูกต้อง, ความพยายาม, ความตั้งใจ, ปณิธาน (taking oneself out to, way of acting, proper behaviour, endeavour, resolve, aspiration)

กต + อภินีหาร = กตาภินีหาร เป็นคุณศัพท์ หมายถึงบุคคลที่ตั้งความปรารถนาไว้อย่างสูงแล้วทำความดีอันเป็นเหตุให้ได้บรรลุผลที่ต้องการ (ทำมาเรียบร้อยแล้ว ไม่ใช่คิดจะทำหรือกำลังทำ)

ในคัมภีร์พบว่า คำว่า “กตาภินีหาร” มักปรากฏควบคู่กับคำว่า –

(1) ปุญฺญวา (ปุน-ยะ-วา) แปลว่า “ผู้มีบุญ” ดังคำเก่าของคนไทยพูดว่า “ผู้มีบุญมาเกิด”

(2) ทินฺนทาน (ทิน-นะ-ทา-นะ) แปลว่า “ผู้ให้ทานมาแล้ว” หมายถึงเป็นผู้ที่ได้เคยเสียสละทุกสิ่งทุกอย่างมาแล้ว

(3) ปุพฺพเหตุสมฺปนฺน (ปุบ-พะ-เห-ตุ-สำ-ปัน-นะ) แปลว่า “ผู้ทำเหตุให้ถึงพร้อมมาแต่กาลก่อน” หมายถึงเป็นผู้สั่งสมบุญบารมีมาแล้วทุกภพทุกชาติ