บริบท – ธรรมธารา

บริบท
อ่านว่า บอ-ริ-บด
บาลีเป็น “ปริปท” อ่านว่า ปะ-ริ-ปะ-ทะ
“ปริปท” ประกอบด้วยคำว่า ปริ + ปท
“ปริ” เป็นคำอุปสรรค มีความหมายว่า รอบ, เวียน, ทั่วไป, เต็มไปหมด, รวมหมด
ในภาษาไทย “ปริ” คงใช้เป็น ปริ- (อ่านว่า ปะ-ริ-) ก็มี ใช้เป็น บริ- (อ่านว่า บอ-ริ-)
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ปริ- ๑ : เป็นอุปสรรคในภาษาบาลีและสันสกฤต, ใช้นําหน้าศัพท์อื่นแปลว่า รอบ เช่น ปริมณฑล”
“ปท” โดยทั่วไปแปลว่า เท้า, รอยเท้า, ทาง (foot, footstep, track) ในภาษาไทยมักใช้ทับศัพท์ว่า “บท”
คำว่า ปท-บท ยังมีความหมายอื่นๆ อีก เช่น ตำแหน่ง, สถานที่, กรณี, หลักการ, ส่วนประกอบ (position, place, case, principle, ingredient)
ปริ + ปท = ปริปท > บริบท เป็นการประสมกับแบบบาลีไทย
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“บริบท : (คำที่ใช้ในไวยากรณ์) คํา ข้อความ หรือสถานการณ์แวดล้อมเพื่อช่วยให้เข้าใจความหมายของภาษาหรือของถ้อยคำ, ปริบท ก็ว่า”
ศ. ดร.กาญจนา นาคสกุล ราชบัณฑิต สำนักศิลปกรรม ราชบัณฑิตยสถาน เขียนไว้ว่า –
“ในการใช้ภาษา บางครั้งข้อความที่กล่าวจะไม่กระจ่างชัดเจน, ต้องอาศัยข้อความข้างเคียง หรือในบางครั้งต้องอาศัยสถานการณ์แวดล้อม หรือความรู้เกี่ยวกับตัวผู้พูดผู้ฟังทำให้เข้าใจความหมายของถ้อยคำที่พูดนั้น. คำหรือข้อความแวดล้อม รวมทั้งสถานการณ์แวดล้อมนั้น เรียกรวมกันว่า context หรือ context of situation. ในภาษาไทยใช้คำว่า บริบท หรือ ปริบท. ปัจจุบันมีการใช้คำว่า บริบท กับสิ่งอื่นด้วย เช่น บริบททางการเมือง บริบททางสังคม”
พจนานุกรม สอ เสถบุตร แปล context เป็นไทยว่า
1. คำอธิบายซึ่งอยู่หลังคำอรรถในเทศน์, ท้องเรื่อง, อรรถาธิบาย
2. สิ่งแวดล้อม