บทความชุด: ชวนกันศึกษาพระธรรมวินัย
กฐิน : พุทธานุญาตที่ถูกเบี่ยงเบน [๑] (๐๑๓)
กฐิน : พุทธานุญาตที่ถูกเบี่ยงเบน [๑] (๐๑๓)
——————————–
มีญาติมิตรเสนอแนะว่า ให้พูดเรื่องกฐินบ้างเพราะเดือนนี้เป็นเดือนทอดกฐิน
ถ้ามองในแง่กาลเทศะ ก็นับว่าเหมาะ
แต่ถ้ามองในแง่การแสวงหาความรู้ ผมไม่ค่อยเห็นด้วย
ความรู้เกี่ยวกับพระธรรมวินัยควรหาเอาไว้ทุกๆ วัน
ไม่ใช่หาตามเทศกาล
อย่าแสวงหาความรู้เรื่องกฐินกันเฉพาะในช่วงเวลาทอดกฐินนี่เท่านั้น แต่ควรแสวงหากันเรื่อยไป
เมื่อมีความรู้ที่ถูกต้องแล้ว จะได้ไม่ทำผิดหรือสนับสนุนการทอดกฐินที่ทำกันผิดๆ
มาหาความรู้กันในช่วงเวลานี้ ไปเห็นใครทอดกฐินกันผิดๆ ก็แก้ไขอะไรไม่ทันแล้ว
แต่ก็ยังดีครับ หาความรู้ไว้ แล้วช่วยกันเผยแพร่ต่อๆ ไป เห็นใครทำไม่ถูกก็ช่วยกันทักท้วง บอกกันให้รู้ไว้ว่าทีหลังอย่าทำ
กฎเกณฑ์หลักๆ ของเรื่องกฐิน ผมเขียนไว้แล้วในหนังสือเรื่อง “ทอดกฐินให้ถูกวิธี”
ขออนุญาตเอาลิงก์มาวางไว้ตรงนี้อีกที ใครอ่านแล้วเห็นว่ามีอะไรผิดพลาดคลาดเคลื่อน ขอความเมตตาช่วยทักท้วงด้วยนะครับ
……………..
ทอดกฐินให้ถูกวิธี
……………..
ประเด็นที่ควรทำความเข้าใจเป็นพิเศษก็คือ วัดที่มีพระจำพรรษาไม่ครบ ๕ รูป ไปนิมนต์จากวัดอื่นมาร่วมรับกฐินเพื่อให้ครบ ๕ รูป สามารถทำได้หรือไม่ ถูกต้องหรือไม่
มีผู้ยกเรื่อง “กฐินพระรูปเดียว” ขึ้นมาอ้างว่า ใช้ได้
“กฐินพระรูปเดียว” ที่เรียกกันนั้น เป็นเรื่องในหมวด “จีวรขันธกะ” เป็นกรณีญาติโยมถวายจีวรโดยระบุเจตนาว่า “ถวายแก่สงฆ์”
แต่เกิดเป็นประเด็นปัญหา เพราะในวัดนั้นมีพระจำพรรษาอยู่รูปเดียว ไม่มีสงฆ์
กรณีอย่างนี้จะปฏิบัติอย่างไร?
ในคัมภีร์ท่านแสดงวิธีปฏิบัติไว้ ซึ่งถ้าปฏิบัติถูกวิธี ภิกษุรูปเดียวนั้นจะได้รับอานิสงส์เท่ากับได้รับกฐินเช่นกัน
เป็นกรณีการรับถวายจีวรธรรมดา
ไม่ใช่กรณีถวายผ้ากฐิน
และไม่ใช่การรับกฐินรูปเดียว-แล้วไปนิมนต์พระต่างวัดมาร่วมให้ครบองค์สงฆ์ อย่างที่เข้าใจ
กรุณาอ้างให้ถูกคัมภีร์ ศึกษาพระบาลีให้ตรงกับเรื่อง
ส่วนกรณีวัดที่มีพระจำพรรษาไม่ครบ ๕ รูป ไปนิมนต์จากวัดอื่นมาร่วมรับกฐินเพื่อให้ครบ ๕ รูป ในคัมภีร์อรรถกถาที่อธิบายเรื่องรับกฐินโดยตรงท่านระบุไว้ชัดเจนโต้งๆ ว่า “ไม่ได้”
ขอยกคัมภีร์มาแสดงไว้ในที่นี้ ขอแรงให้กัดฟันศึกษากันหน่อย ตามไปดูให้ถึงต้นตอ อย่าเพียงแต่พูดอ้างตามๆ กันไป
ในกฐินขันธกะ คัมภีร์มหาวรรค พระไตรปิฎกเล่ม ๕ ข้อ ๙๖ มีพระบาลีตอนหนึ่งว่า –
………………..
เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว กฐินํ อตฺถริตพฺพํ
ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็แลสงฆ์พึงกรานกฐินอย่างนี้ …
………………..
พระบาลีตรงนี้ คัมภีร์สมันตปาสาทิกา พระอรรถกถาจารย์อธิบายขยายความไว้ ขอยกมาพร้อมทั้งคำแปลประโยคต่อประโยค ดังนี้
………………..
เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว กฐินํ อตฺถริตพฺพนฺติ เอตฺถ
วินิจฉัยในคำว่า เอวญฺจ ปน ภิกฺขเว กฐินํ อตฺถริตพฺพํ นี้ พึงทราบดังนี้ :-
กฐินตฺถารํ เก ลภนฺติ เก น ลภนฺตีติ ฯ
ถามว่า ใครได้กรานกฐิน ใครไม่ได้?
คณนวเสน ตาว
ตอบว่า ว่าด้วยกฎเกณฑ์เรื่องจำนวนกันก่อน
ปจฺฉิมโกฏิยา ปญฺจ ชนา ลภนฺติ
ภิกษุห้ารูปเป็นอย่างต่ำย่อมได้กราน
อุทฺธํ สตสหสฺสมฺปิ ฯ
อย่างสูงแม้ตั้งแสนก็ได้
ปญฺจนฺนํ เหฏฺฐา น ลภนฺติ ฯ
หย่อนห้ารูป ไม่ได้
วุตฺถวสฺสวเสน
ว่าด้วยกฎเกณฑ์เรื่องภิกษุผู้จำพรรษา
ปุริมิกาย วสฺสํ อุปคนฺตฺวา ปฐมปวารณาย ปวาริตา ลภนฺติ
ภิกษุผู้เข้าพรรษาต้น ปวารณาในวันปฐมปวารณาแล้ว ย่อมได้
ฉินฺนวสฺสา วา ปจฺฉิมิกาย อุปคตา วา น ลภนฺติ
ภิกษุผู้มีพรรษาขาด หรือเข้าพรรษาหลัง ย่อมไม่ได้
อญฺญสฺมึ วิหาเร วุตฺถวสฺสาปิ น ลภนฺตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ ฯ
แม้ภิกษุที่จำพรรษาในวัดอื่นก็ไม่ได้ ในคัมภีร์มหาปัจจรีแก้ไว้ดังว่ามานี้
ที่มา:
สมนฺตปาสาทิกา (อรรถกถาวินัยปิฎก) ภาค ๓
BUDSIR VI หมวดอรรถกถา เล่ม ๓ หน้า ๒๑๐
CD ROM ฉบับเรียนพระไตรปิฎก หมวดอรรถถา เล่ม ๓ หน้า ๒๓๔,
หมวดหลักสูตรเปรียญ เล่ม ๔๗ หน้า ๒๑๐
………………..
ท่านบอกไว้ชัดๆ ตรงๆ ว่า “อญฺญสฺมึ วิหาเร วุตฺถวสฺสาปิ น ลภนฺติ” แปลว่า “แม้ภิกษุที่จำพรรษาในวัดอื่นก็ไม่ได้”
ถ้าจะอ้างเรื่องรับกฐิน ต้องอ้างคัมภีร์ตรงนี้ เพราะท่านพูดถึงกฎเกณฑ์โดยตรงของการรับกฐิน
เท่าที่ผมสดับมา ผู้ที่อ้างเรื่องกฐินรูปเดียว ไม่เคยเอ่ยถึงข้อความตรงนี้เหมือนกับว่ามันไม่อยู่ในคัมภีร์
ถ้าจะลบล้างข้อความตรงนี้ ก็ต้องยกเหตุผลมาหักล้าง
บางทีผมอาจจะโง่เขลาไป ศึกษาไม่ทั่วถึง ดังนั้น ถ้าท่านผู้ใดมีหลักฐานที่สามารถหักล้างข้อความที่ผมยกมานี้ได้อย่างขาวสะอาด เราก็จะได้ช่วยกันประกาศให้รู้ทั่วไปในสังฆมณฑลว่า ต่อไปนี้วัดที่มีพระจำพรรษารูปเดียวก็สามารถรับกฐินได้
ขอให้เป็นหลักฐานที่หักล้างกันอย่างขาวสะอาดนะครับ
ไม่ใช่หลักฐานที่เกิดจากการตีความ
หมายเหตุ:
ถ้าคณะสงฆ์มี “กองวิชาการพระพุทธศาสนา” อย่างที่ผมเคยเสนอซ้ำซากจนเบื่อตัวเอง ปัญหาทำนองนี้ก็จะทำความเข้าใจกันได้ง่ายที่สุด ไม่ต้องปล่อยให้แต่ละคนเข้าใจเอาเอง ทำกันเอาเอง แล้วก็เถียงกันเองอย่างที่เป็นอยู่
ขอบอกกล่าวซ้ำอีกว่า การที่คณะสงฆ์ไม่เอาใจใส่เรื่องที่ควรทำ-แบบนี้ เป็นความคับแค้นใจที่สุดของผม
ถ้าไม่ได้อุทิศชีวิตบูชาพระรัตนตรัย ผมคงเปลี่ยนศาสนาไปนานแล้ว
นาวาเอก ทองย้อย แสงสินชัย
ตุลาคม ๒๕๖๒
…………………………….