สินธูทัศนา (บาลีวันละคำ 4,195)
สินธูทัศนา
ชื่อห้องอาหารทหารเรือ
อ่านว่า สิน-ทู-ทัด-สะ-นา
ประกอบด้วยคำว่า สินธู + ทัศนา
(๑) “สินธู”
เขียนแบบบาลีเป็น “สินฺธุ” อ่านว่า สิน-ทุ รากศัพท์มาจาก –
(1) สนฺทฺ (ธาตุ = ไหลไป) + อุ ปัจจัย, แปลง อะ ที่ ส-(นฺทฺ) เป็น อิ แล้วแปลง ท เป็น ธ (สนฺทฺ > สินฺท > สินฺธ)
: สนฺทฺ > สินฺท > สินฺธ + อุ = สินฺธุ แปลตามศัพท์ว่า “ห้วงน้ำที่ไหลไปเรื่อย”
(2) สิ (เสียงดัง สิสิ) + ธุ (ธาตุ = หวั่นไหว) + กฺวิ ปัจจัย, ลงนิคหิตอาคมที่ สิ แล้วแปลงเป็น นฺ (สิ > สึ > สินฺ), ลบ กฺวิ
: สิ + ธุ = สิธุ + กฺวิ = สิธุกฺวิ > สึธุกฺวิ > สินฺธุกฺวิ > สินฺธุ แปลตามศัพท์ว่า “ห้วงน้ำที่ส่งเสียงสนั่นว่าสิสิ” (คือไหลแรง)
“สินฺธุ” (ปุงลิงค์) หมายถึง ห้วงน้ำ, แม่น้ำ, ทะเล, แม่น้ำสินธุ (a flood of water, a river, the ocean, the Sindhu river)
ในที่นี้ “สินฺธุ” ใช้ในความหมายว่า แม่น้ำ
(๒) “ทัศนา”
บาลีเป็น “ทสฺสน” อ่านว่า ทัด-สะ-นะ รากศัพท์มาจาก ทิสฺ (ธาตุ = เห็น) + ยุ ปัจจัย, แปลง ทิสฺ เป็น ทสฺส, แปลง ยุ เป็น อน (อะ-นะ)
: ทิสฺ > ทสฺส + ยุ > อน = ทสฺสน แปลตามศัพท์ว่า “การเห็น” หมายถึง –
(1) การเห็น, การมองดู, การสังเกต, สิ่งที่ปรากฏ, รูปร่าง (seeing, looking; noticing; sight of, appearance, look)
(2) การเล็งเห็น, เครื่องรู้เห็น, การเห็นแจ้ง, ความเห็น, ทฤษฎี (perception, faculty of apperception, insight, view, theory)
“ทสฺสน” ในภาษาไทยใช้อิงสันสกฤตเป็น “ทัศน”
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ทัศน-, ทัศน์, ทัศนะ, ทัศนา : (คำนาม) ความเห็น, การเห็น, เครื่องรู้เห็น, สิ่งที่เห็น, การแสดง, ทรรศนะ ก็ใช้. (ป. ทสฺสน; ส. ทรฺศน).”
ในที่นี้ ภาษาไทยใช้เป็น “ทัศนา”
สินฺธุ + ทสฺสน = สินฺธุทสฺสน (สิน-ทุ-ทัด-สะ-นะ) แปลว่า “การมองแม่น้ำ” “การเห็นแม่น้ำ”
“สินฺธุทสฺสน” ใช้ในภาษาไทยเป็น “สินธูทัศนา”
ขยายความ :
“สินธูทัศนา” เป็นอสาธารณนาม คือชื่อเฉพาะ (proper name) เป็นชื่อห้องอาหารห้องหนึ่งในอาคารราชนาวีสโมสรของกองทัพเรือ ตั้งอยู่ที่บริเวณท่าช้าง-วังหลัง ใกล้กับพระบรมมหาราชวัง
ผู้เข้าไปใช้บริการในห้องนี้นอกจากจะได้รับประทานอาหารที่ถูกปากแล้ว ยังจะได้ชมทิวทัศน์ที่งดงามในลำน้ำเจ้าพระยาอีกด้วย ดังนั้น ห้องนี้จึงถูกขนานนามว่า “สินธูทัศนา” ซึ่งมีความหมายว่า “ห้องชมทิวทัศน์แห่งลำน้ำ”
…………..
ดูก่อนภราดา!
: กินอาหารกาย
: ได้อาหารตา
: อย่าลืมหาอาหารใจ
#บาลีวันละคำ (4,195)
7-12-66
…………………………….