กรรมการ (บาลีวันละคำ 739)

กรรมการ

(บาลีไทย)

อ่านว่า กำ-มะ-กาน

เทียบบาลีเป็น “กมฺมการ” อ่านว่า กำ-มะ-กา-ระ

ประกอบด้วย กมฺม + การ

“กรรม” บาลีเป็น “กมฺม” สันสกฤตเป็น “กรฺม” ไทยเขียนอิงสันสกฤตเป็น “กรรม”

“กรรม” ในแง่ภาษา

1- รากศัพท์คือ กรฺ (ธาตุ = กระทำ) + รมฺม (รำ-มะ, ปัจจัย)

2- ลบ รฺ ที่สุดธาตุ : กรฺ = ก- และ ร ที่ปัจจัย : รมฺม = -มฺม

3- กร > ก + รมฺม > มฺม : ก + มฺม = กมฺม

4- แปลตามศัพท์ว่า “การกระทำ” “สิ่งที่ทำ” นิยมพูดทับศัพท์ว่า “กรรม”

“กรรม” ในแง่ความหมาย

1- การกระทำทั้งปวง เรียกว่า กรรม

2- การถูกทำ, สิ่งที่ถูกทำ, ผลของการกระทำ ก็เรียกว่า กรรม

3- การทำกิจการงาน, การประกอบอาชีพ ก็เรียกว่า กรรม

4- พิธีกรรม, พิธีการต่างๆ ก็เรียกว่า กรรม

“การ” รากศัพท์คือ กรฺ ธาตุ ยืดเสียงเป็น การ แปลว่า “ทำ”

“การ” ถ้าใช้ตามลำพัง มีความหมายว่า การกระทำ, กิริยาอาการ, วิธีทำ, การบริการ, การกระทำที่แสดงความเมตตา ความเคารพ หรือความนับถือ; ผู้ทำ ผู้จัดการ หรือผู้ค้า

กมฺม + การ = กมฺมการ > กรฺมการ > กรรมการ

ทั้ง “กมฺม” และ “การ” มาจากรากศัพท์เดียวกัน แปลว่า “การกระทำ” เหมือนกัน แต่เมื่อรวมเป็นคำเดียวกัน “กมฺม” หมายถึง การงาน “การ” หมายถึง ผู้ทำ

“กมฺมการ” จึงหมายถึง “ผู้ทำงาน”

ในคัมภีร์ คำว่า “กมฺมการ” หมายถึง คนทำงานรับจ้าง, ลูกจ้าง, คนใช้แรงทำงาน หรือที่เรียกว่า “กรรมกร” (ในบาลี “กมฺมการ” กับ “กมฺมกร” มีความหมายเท่ากัน)

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“กรรมการ ๑ : (คำนาม) บุคคลที่ได้รับเลือกหรือได้รับแต่งตั้งเข้าเป็นคณะร่วมกันทำงานหรือกระทำกิจการบางอย่างซึ่งได้รับมอบหมาย, เมื่อรวมกันเป็นคณะ เรียกว่า คณะกรรมการ เช่น คณะกรรมการกฤษฎีกา. (ส. กรฺม + การ; ป. กมฺม + การ)”

ความหมายของ “กรรมการ” ในภาษาไทย น่าจะตรงกับภาษาอังกฤษว่า committee และ member พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปลเป็นบาลีไว้หลายคำดังนี้ –

(1) สมฺปาทกสภา (สำ-ปา-ทะ-กะ-สะ-พา) = คณะผู้ทำงานให้สำเร็จ

(2) การกมณฺฑล (กา-ระ-กะ-มัน-ดะ-ละ) = แวดวงของผู้ทำหน้าที่

(3) อวยว (อะ-วะ-ยะ-วะ) = ผู้เป็นส่วนย่อยแห่งส่วนใหญ่

(4) องฺค (อัง-คะ) = ผู้เป็นองค์ประกอบ

(5) ปาริสชฺช (ปา-ริ-สัด-ชะ) = ผู้เกี่ยวข้องกับกลุ่ม

(6) สมาชิก, สามาชิก (สะ-มา-ชิ-กะ, สา-มา-ชิ-กะ) = ผู้มีสิทธิ์เป็นองค์ประชุม

โปรดสังเกตว่า committee ที่ภาษาไทยแปลว่า “กรรมการ” ไม่มีคำแปลเป็นบาลีว่า “กมฺมการ”

แต่ member มีคำแปลเป็นบาลีว่า สมาชิก และ สามาชิก ตรงกับที่ภาษาไทยแปลว่า “สมาชิก”

กมฺม + การ = กมฺมการ > กรฺมการ > กรรมการ จึงเป็นบาลีไทย คือรูปคำเป็นบาลี แต่มีความหมายแบบไทย

: ถ้าตั้งใจทำงาน ก็เป็นกรรมการอยู่แล้วในตัวเอง

: ถ้าตั้งใจหาผลประโยชน์ กรรมการก็ต้องโดดเข้ามาบรรเลง

#บาลีวันละคำ (739)

27-5-57

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย