ปฏิรูป [2] (บาลีวันละคำ 738)

ปฏิรูป [2]

บาลีไทย

ภาษาไทยอ่านว่า ปะ-ติ-รูบ

บาลีอ่านว่า ปะ-ติ-รู-ปะ

“ปฏิรูป” < ปฏิ + รูป แปลตามศัพท์ว่า “รูป (= การกระทำหรือสิ่งใดๆ ก็ตาม) ที่ยอมรับได้” “รูปที่เหมาะ” ในภาษาบาลีมีความหมาย 2 อย่าง คือ –

(1) พอเหมาะ, สมควร, เหมาะสม, เหมาะเจาะ, เป็นไปได้ (fit, proper, suitable, befitting, seeming)

(2) เทียม, ปลอม, ไม่แท้, คล้าย, เหมือน (like, resembling, disguised as, in the appearance of, having the form) ความหมายนี้บาลีมักใช้เป็น “ปฏิรูปก” (ปะ-ติ-รู-ปะ-กะ)

คำว่า “ปฏิรูป” ในภาษาไทย มักเข้าใจกันในความหมายว่า ปรับปรุงแก้ไขใหม่เพื่อให้เหมาะสม ซึ่งใช้เทียบกับภาษาอังกฤษว่า reform (re = ปฏิ form = รูป, reform = ปฏิรูป)

พจนานุกรม สอ เสถบุตร ให้ความหมายของ reform ไว้ดังนี้ –

1. เปลี่ยนรูปใหม่, ปฏิรูป, รวบรวมใหม่

2. กลับตัว, แก้ไข, ดัดนิสัย, ดัดแปลงแก้ไขให้ดีขึ้น

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล reform เป็นบาลีไว้ดังนี้ –

(1) dosāpaharaṇa โทสาปหรณ (โท-สา-ปะ-หะ-ระ-นะ) (โทส + อปหรณ) (คำนาม) แปลตามศัพท์ว่า “การนำออกไปซึ่งโทษ” = การขจัดความชั่วร้าย

(2) paṭisaṅkharaṇa ปฏิสงฺขรณ (ปะ-ติ-สัง-ขะ-ระ-นะ) (คำนาม) = การทำให้คืนดีขึ้นมาใหม่ (คำเดียวกับ “ปฏิสังขรณ์” ที่คุ้นกันดีในภาษาไทย)

(3) paṭisaṅkharoti ปฏิสงฺขโรติ (ปะ-ติ-สัง-ขะ-โร-ติ) (คำกริยา) = ทำให้คืนดีขึ้นมาใหม่

(4) paṭisodheti ปฏิโสเธติ (ปะ-ติ-โส-เท-ติ) (คำกริยา) = ชำระสะสางเด็ดขาด

(5) dosam apaharati โทสํ อปหรติ (โท-สัง อะ-ปะ-หะ-ระ-ติ) (คำกริยา) = ขจัดความชั่วร้าย

(6) paṭisaṅkhata ปฏิสงฺขต (ปะ-ติ-สัง-ขะ-ตะ) (คุณศัพท์) = ถูกทำให้คืนดีขึ้นมาใหม่แล้ว

(7) paṭisodhita ปฏิโสธิต (ปะ-ติ-โส-ทิ-ตะ) (คุณศัพท์) = ถูกชำระสะสางเรียบร้อยแล้ว

(8) apahaṭadosa อปหฏโทส (อะ-ปะ-หะ-ตะ-โท-สะ) (คุณศัพท์) = ขจัดความชั่วร้ายออกได้แล้ว

(9) pāpā viramati, dosā viramati ปาปา วิรมติ (ปา-ปา วิ-ระ-มะ-ติ), โทสา วิรมติ (โท-สา วิ-ระ-มะ-ติ) (คำกริยา) = ระงับความชั่วร้าย

พจน.54 บอกไว้ว่า –

“ปฏิรูป, ปฏิรูป– : (คำวิเศษณ์) สมควร, เหมาะสม, เช่น ปฏิรูปเทส คือ ถิ่นที่สมควร หรือ ถิ่นที่เหมาะสม; เทียม, ไม่แท้, เช่น มิตรปฏิรูป. (คำกริยา) ปรับปรุงให้สมควร เช่น ปฏิรูปบ้านเมือง”

จะเห็นได้ว่า reform ที่แปลเป็นบาลีมีความหมายกว้างกว่า “ปฏิรูป” ที่เข้าใจกันในภาษาไทย คือเน้นหนักที่การขจัดความชั่วร้ายด้วย มิใช่เพียงแค่การปรับปรุงให้สมควรอย่างเดียว

ดูเพิ่มเติม :

“ปฏิรูป” บาลีวันละคำ (42) 14-6-55

“ปฏิรูปเทส” บาลีวันละคำ (608) 14-1-57

——-

ปฏิรูปแท้ :

ขจัดความชั่วร้ายออกไป

สร้างสิ่งที่เหมาะสมใหม่ขึ้นมาแทน

ปฏิรูปเทียม :

ขจัดคนชั่วร้ายชุดเก่าออกไป

นำคนชั่วร้ายชุดใหม่เข้ามาแทน

#บาลีวันละคำ (738)

26-5-57

ปฏิรูป [2]

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย