กิริยามารยาท – ธรรมธารา

กิริยามารยาท
(บาลีแบบไทย)

อ่านว่า กิ-ริ-ยา-มา-ระ-ยาด
ประกอบด้วย กิริยา + มารยาท

“กิริยา” รากศัพท์มาจาก กร (ธาตุ = ทำ) + ณฺย ปัจจัย แปลง อ ที่ ก เป็น อิ, ลง อิ อาคม ที่ ร, ลบ ณฺ ที่ ณฺย, แปลง อ ที่ ย เป็น อา (เพื่อให้เป็นอิตถีลิงค์)

: กร > กิร + อิ = กิริ + ณฺย > ย = กิริย > กิริยา

“กิริยา” ในบาลีมีความหมายว่า การกระทำ, การปฏิบัติ, กรรม; การที่กระทำลงไป, การสัญญา, การสาบาน, การอุทิศ, การตั้งใจ, คำปฏิญาณ; ความยุติธรรม (ดูเพิ่มเติมที่ “กิริยา-กริยา” บาลีวันละคำ (396) 15-6-56)