อาสาฬหบูชา – ธรรมธารา

อาสาฬหบูชา

ประกอบด้วย อาสาฬห + บูชา

(๑) “อาสาฬห” บาลีเป็น “อาสาฬฺห” (มีจุดใต้ ฬฺ)

“อาสาฬฺห” เป็นชื่อหมู่ดาว

หนังสือ ศัพท์วิเคราะห์ ของ พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.9, ราชบัณฑิต) แสดงความหมายของศัพท์ไว้ว่า –

“อาสาฬฺโห นาม ภตีนํ ทณฺโฑ, ตํสณฺฐานตฺตา อาสาฬฺหา = ดาวที่มีรูปร่างเหมือนไม้คานของคนรับจ้าง”

เมื่อดวงจันทร์โคจรผ่านกลุ่มดาวนี้จึงเรียกชื่อเดือนนั้นว่า “อาสาฬฺห” คือเดือน 8 ทางจันทรคติ ตกราวมิถุนายน – กรกฎาคม

(๒) “บูชา” บาลีเป็น “ปูชา” รากศัพท์ คือ ปูชฺ (ธาตุ = บูชา) + อ (ปัจจัย) + อา (ปัจจัยอิตถีลิงค์) = ปูชา

ปูชา – บูชา หมายถึง การให้เกียรติ, การนับถือ, การแสดงความภักดี (honour, worship, devotional attention)

อาสาฬฺห + ปูชา = อาสาฬฺหปูชา > อาสาฬหบูชา

“อาสาฬหบูชา” แปลว่า “การบูชาในเดือน 8” หมายถึงการบูชาในวันเพ็ญเดือน ๘ เพื่อรำลึกถึงคุณพระรัตนตรัยเป็นการพิเศษ เนื่องในวันที่ (1) พระพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนา คือ ธัมมจักกัปปวัตนสูตร (2) ทำให้เกิดมีปฐมสาวก คือ พระอัญญาโกณฑัญญะ และ (3) เกิดสังฆรัตนะครบพระรัตนตรัย