ภารกิจ (บาลีวันละคำ 1,724)

ภารกิจ

สิ่งที่อาจทำให้ชีวิตได้รับทั้งคำชมและคำแช่ง

อ่านว่า พา-ระ-กิด

ประกอบด้วย ภาร + กิจ

(๑) “ภาร”

บาลีอ่านว่า พา-ระ รากศัพท์มาจาก ภรฺ (ธาตุ = เลี้ยงดู, ทรงไว้) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, “ทีฆะต้นธาตุด้วยอำนาจปัจจัยเนื่องด้วย ณ” คือยืดเสียง อะ ที่ ภ-(รฺ) เป็น อา (ภรฺ > ภาร)

: ภรฺ + ณ = ภรณ > ภร > ภาร (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า (1) “สิ่งที่ทรงไว้” (สิ่งที่แบกรับน้ำหนักของสิ่งอื่นไว้) (2) “สิ่งอันเขาทรงไว้” (สิ่งที่เป็นน้ำหนักให้ผู้อื่นหรือสิ่งอื่นต้องแบกรับ)

“ภาร” ในภาษาบาลี ใช้ในความหมายดังนี้ –

(1) สิ่งที่นำไป, สัมภาระ (anything to carry, a load)

(2) การบรรทุก, เต็มรถคันหนึ่ง [เป็นการวัดปริมาณ] (a load, cartload [as measure of quantity])

(3) สิ่งที่ยากลำบาก, ภาระหรือหน้าที่, สิ่งที่อยู่ในการดูแล, ธุรกิจ, หน้าที่, การงาน, กิจธุระ (a difficult thing, a burden or duty, a charge, business, office, task, affair)

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“ภาร, ภาร-, ภาระ ๑ : (คำนาม) ของหนัก, นํ้าหนัก; ธุระที่หนัก, การงานที่หนัก; หน้าที่ที่ต้องรับผิดชอบ เช่น พ่อแม่มีภาระในการเลี้ยงดูลูก ครูมีภาระในการอบรมสั่งสอนศิษย์, ความรับผิดชอบ เช่น พ่อแม่ตายหมด พี่ต้องรับภาระส่งเสียเลี้ยงดูน้อง. (คำวิเศษณ์) หนัก. (ป.).”

(๒) “กิจ”

บาลีเป็น “กิจฺจ” (กิด-จะ) รากศัพท์มาจาก กรฺ (ธาตุ = กระทำ) + ริจฺจ ปัจจัย, ลบ รฺ ที่ (ก)-รฺ (กรฺ > ก) และ ร ที่ ริ-(จฺจ) (ริจฺจ > อิจฺจ)

: กรฺ > ก + ริจฺจ > อิจฺจ : ก + อิจฺจ = กิจฺจ (นปุงสกลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่พึงทำ”

“กิจฺจ” ในภาษาบาลี ใช้ในความหมายดังนี้ –

(1) สิ่งที่ควรทำ (something to do)

(2) กิจ, หน้าที่, การงาน, การบริการ; พิธี, การกระทำ (duty, obligation, service, attention; ceremony, performance)

(3) (คุณศัพท์) ควรทำ, ควรประกอบ (that which ought to be done, that which is to be performed)

(4) (ศัพท์ทางอภิธรรม) หน้าที่หรือคุณสมบัติ (function or property)

(5) (คุณศัพท์แสดงลักษณะของบุคคล) ผู้คอยรับใช้ผู้ซึ่งมีพันธะหรือผู้ที่จะต้องใช้หนี้หรือปฏิบัติหน้าที่ (one who is under an obligation or to whom an obligation)

“กิจฺจ” ในภาษาไทยตัดตัวซ้อนออก ใช้เป็น “กิจ” (กิด)

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“กิจ, กิจ– : (คำนาม) ธุระ, งาน. (ป. กิจฺจ).”

ภาร + กิจ = ภารกิจ พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายไว้ว่า –

“ภารกิจ : (คำนาม) งานที่จำต้องทำ.”

“ภารกิจ” เป็นศัพท์บัญญัติเทียบคำอังกฤษ task

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล task เป็นบาลีดังนี้ –

(1) kicca กิจฺจ (กิด-จะ) = การงาน

(2) kāriya การิย (กา-ริ-ยะ) = งานที่ควรทำ, งานที่ต้องทำ

(3) kiccabhāra กิจฺจภาร (กิด-จะ-พา-ระ) = “การนำไปซึ่งกิจ” > การขับเคลื่อนการงาน

โปรดสังเกตข้อ (3) “กิจฺจภาร” ใช้ศัพท์เดียวกับ “ภารกิจ” เพียงแต่สลับหน้า-หลังกัน

…………..

“ภารกิจ” ในภาษาทหาร หมายถึงงานทั้งปวงที่จะต้องปฏิบัติให้สำเร็จตามนโยบายหรือคำสั่งของผู้บังคับบัญชา โดยผู้ปฏิบัติจำต้องปฏิบัติ แต่ไม่จำต้องคิดว่าถูกหรือผิด ดีหรือชั่ว มีประโยชน์หรือไร้ประโยชน์ หากแต่จำต้องใช้สรรพสิ่งที่ตนมี ทั้งรูปธรรมและนามธรรม เพื่อประกอบการตัดสินใจด้วยตนเองว่า ทำอย่างไรจึงจะดีที่สุด

…………..

ดูก่อนภราดา!

เกิดมาชาติหนึ่ง …

: ท่านตั้งใจจะทำความดีให้สำเร็จ

: ฤๅหวังเพียงทำภารกิจให้เสร็จแล้วได้ดี?

22-2-60

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย