ภริยา (บาลีวันละคำ 72)

ภริยา

อ่านว่า พะ-ริ-ยา

ภาษาไทยใช้ว่า “ภริยา” (พะ-ริ-ยา) และ “ภรรยา” (พัน-ยา, พัน-ระ-ยา)

“ภริยา” รากศัพท์คือ ภรฺ (ธาตุ ในความหมายว่า “เลี้ยง”) + อิ อาคม + ย ปัจจัย + อา ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์

: ภรฺ + อิ + ย = ภริย + อา = ภริยา แปลว่า “ผู้ที่สามีต้องเลี้ยงดู”

ผู้รู้แบ่งภรรยาเป็น 7 ประเภท ดังนี้ :

1. วธกาภริยา = ภรรยาเยี่ยงเพชฌฆาต, ภรรยาที่คิดร้าย ซื้อได้ด้วยเงิน มิได้อยู่กินด้วยความพอใจ ยินดีชายอื่น ดูหมิ่นและคิดทำลายสามี – a wife like a slayer; destructive wife

2. โจรีภริยา = ภรรยาเยี่ยงโจร, ภรรยาผู้ล้างผลาญทรัพย์สมบัติ – a wife like a robber; thievish wife

3. อัยยาภริยา = ภรรยาเยี่ยงนาย, ภรรยาที่เกียจคร้าน ไม่ใส่ใจการงาน กินมาก ปากร้าย หยาบคาย ใจเหี้ยม ชอบข่มสามี – a wife like a mistress; Madam High and Mighty

4. มาตาภริยา = ภรรยาเยี่ยงมารดา, ภรรยาที่หวังดีเสมอ คอยห่วงใยเอาใจใส่สามี เหมือนมารดาปกป้องบุตร และประหยัดรักษาทรัพย์ที่หามาได้ – a wife like a mother; motherly wife

5. ภคินีภริยา = ภรรยาเยี่ยงน้องสาว, ภรรยาผู้เคารพรักสามีดังน้องรักพี่ มีใจอ่อนโยน รู้จักเกรงใจและคล้อยตามสามี – a wife like a sister; sisterly wife

6. สขีภริยา = ภรรยาเยี่ยงสหาย, ภรรยาที่เป็นเหมือนเพื่อน พบสามีเมื่อใด ก็ปลาบปลื้มดีใจเหมือนเพื่อนพบเพื่อนที่จากไปนาน เป็นผู้มีการศึกษาอบรม มีกิริยามารยาท ความประพฤติดี ภักดีต่อสามี – a wife like a companion; friendly wife

7. ทาสีภริยา = ภรรยาเยี่ยงทาสี, ภรรยาที่ยอมอยู่ในอำนาจสามี ถูกขู่ตะคอกเฆี่ยนตี ก็อดทนไม่โกรธตอบ – a wife like a handmaid; slavish wife

ท่านให้ภรรยาสำรวจตนว่า ที่เป็นอยู่ ตนเป็นภรรยาประเภทไหน และจะให้ดีควรจะเป็นภรรยาประเภทใด

บาลีวันละคำ (72)

17-7-55

ภริยา = ภริยา, ภรรยา (ทาร ชายา กลตฺต ฆรณี ปิยา ปชาปติ ทุติยา ปาทปริจาริกา) (ศัพท์วิเคราะห์)

ภริตพฺพโต ภริยา ผู้อันสามีต้องเลี้ยงดู

ภรฺ ธาตุ ในความหมายว่าเลี้ยง อิ อาคม, ย ปัจจัย, อา อิต.

ภริยา (บาลี-อังกฤษ)

(อิต.) (จาก ภฺฤ, เวท. ภารฺยา fr. bhṛ, Vedic bhāryā)

ภรรยา (ตามตัว. ผู้ถูกเลี้ยงดู) a wife (lit. one who is supported) D iii.190; It 36; J iii.511; DhA i.329.

ภรรยา

  [พันยา, พันระยา] น. ภริยา, เมีย, หญิงที่เป็นคู่ครองของชาย, คู่กับ สามี. (ส. ภารฺยา; ป. ภริยา).

[282] ภรรยา 7 (ภรรยาแบบต่างๆ จำแนกโดยคุณธรรม ความประพฤติลักษณะนิสัย และการปฏิบัติต่อสามี — seven types of wives)
       1. วธกาภริยา (ภรรยาเยี่ยงเพชฌฆาต, ภรรยาที่คิดร้าย ซื้อได้ด้วยเงิน มิได้อยู่กินด้วยความพอใจ ยินดีชายอื่น ดูหมิ่นและคิดทำลายสามี — a wife like a slayer; destructive wife)
       2. โจรีภริยา (ภรรยาเยี่ยงโจร, ภรรยาผู้ล้างผลาญทรัพย์สมบัติ — a wife like a robber; thievish wife)
       3. อัยยาภริยา (ภรรยาเยี่ยงนาย, ภรรยาที่เกียจคร้าน ไม่ใส่ใจการงาน กินมาก ปากร้าย หยาบคาย ใจเหี้ยม ชอบข่มสามี — a wife like a mistress; Madam High and Mighty)
       4. มาตาภริยา (ภรรยาเยี่ยงมารดา, ภรรยาที่หวังดีเสมอ คอยห่วงใยเอาใจใส่สามี เหมือนมารดาปกป้องบุตร และประหยัดรักษาทรัพย์ที่หามาได้ — a wife like a mother; motherly wife)
       5. ภคินีภริยา (ภรรยาเยี่ยงน้องสาว, ภรรยาผู้เคารพรับสามี ดังน้องรักพี่ มีใจอ่อนโยน รู้จักเกรงใจและคล้อยตามสามี — a wife like a sister; sisterly wife)
       6. สขีภริยา (ภรรยาเยี่ยงสหาย, ภรรยาที่เป็นเหมือนเพื่อน พบสามีเมื่อใด ก็ปลาบปลื้มดีใจเหมือนเพื่อนพบเพื่อนที่จากไปนาน เป็นผู้มีการศึกษาอบรม มีกิริยามารยาท ความประพฤติดี ภักดีต่อสามี — a wife like a companion; friendly wife)
       7. ทาสีภริยา (ภรรยาเยี่ยงทาสี, ภรรยาที่ยอมอยู่ในอำนาจสามี ถูกขู่ตะคอกเฆี่ยนตี ก็อดทนไม่โกรธตอบ — a wife like a handmaid; slavish wife)

       ท่านสอนให้ภรรยาสำรวจตนว่า ที่เป็นอยู่ ตนเป็นภรรยาประเภทไหน และจะให้ดีควรจะเป็นภรรยาประเภทใด; สำหรับชาย อาจใช้เป็นหลักสำรวจอุปนิสัยของตนว่าควรแก่หญิงประเภทใดเป็นคู่ครอง และสำรวจหญิงที่จะเป็นคู่ครองว่าเหมาะกับอุปนิสัยของตนหรือไม่.

A.IV.91;

J.II.347.     องฺ.สตฺตก. 23/60/92;

ชา.อ. 4/92.

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย