สาสน (บาลีวันละคำ 153)
สาสน
อ่านว่า สา-สะ-นะ
“สาสน” มีรากศัพท์มาจาก “สาส” ธาตุ ในความหมายว่า “สั่งสอน” และ “สสฺ” ธาตุ ในความหมายว่า “เบียดเบียน”
แปลตามศัพท์ว่า (1) “คำอันท่านสั่งสอน” (2) “คำเป็นเครื่องสั่งสอนชาวโลกพร้อมทั้งเทวโลก” (3) “คำสั่งสอนที่เบียดเบียนกิเลส”
คำว่า “สาสน” มีที่ใช้ในความหมาย 3 อย่าง คือ
1. คำสอน = teaching หรือที่เรียกทับศัพท์ว่า “ศาสนา”
2. คำสั่ง (ในทางปกครองบังคับบัญชา) = order (to rule, govern)
3. ข่าว = message คือที่เราคุ้นกันในคำว่า “สาส์น” (สาน)
ความหมายที่ 3 นี้ พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 บอกไว้ว่า “สาส์น” คือ “จดหมายของประมุขของประเทศหรือประมุขสงฆ์ที่ใช้ในการเจริญสัมพันธไมตรีระหว่างประเทศ”
(เขียน/อ่าน : สาส์น = สาน, สาสน = สาน, สาสน์ = สาด)
– ถ้าเป็นจดหมายของพระมหากษัตริย์ เรียกว่า พระราชสาส์น, เขียนเป็น พระราชสาสน หรือ พระราชสาสน์ ก็ได้
– ถ้าเป็นจดหมายของประธานาธิบดี เรียกว่า อักษรสาส์น, เขียนเป็น อักษรสาสน หรือ อักษรสาสน์ ก็ได้
– ถ้าเป็นจดหมายของสมเด็จพระสังฆราช เรียกว่า สมณสาสน์
– ถ้าเป็นจดหมายของสมเด็จพระสังฆราชเจ้า เรียกว่า พระสมณสาสน์
ความรู้เฉพาะ (แต่อย่าทะเลาะกับ พจน.) :
ในภาษาบาลี ชาวบ้านธรรมดาส่งข่าวถึงกัน ก็ใช้คำว่า “สาสน”
บาลีวันละคำ (153)
8-10-55
สาสน = ศาสนา, คำสั่ง, คำสั่งสอน
สาสิยเตติ สาสนํ คำอันท่านสั่งสอน
สาส ธาตุ ในความหมายว่าสั่งสอน ยุ ปัจจัย
สาสติ สเทวกํ โลกํ อเนนาติ สาสนํ คำเป็นเครื่องสั่งสอนชาวโลกพร้อมทั้งเทวโลก
สาสติ กิเลเสติ สาสนํ คำสั่งสอนที่เบียดเบียนกิเลส
สสฺ ธาตุ ในความหมายว่าเบียดเบียน ยุ ปัจจัย
(ศัพท์วิเคราะห์)
สาสน (บาลี-อังกฤษ)
คำสั่ง, ข่าวสาสน์, คำสอน order, message, teaching
สุสาสน – ทุสฺสาสน คำสอนที่แท้และไม่แท้, ข่าวดีและเลว
สาสน นป. (พจนานุกรมศัพท์บาลี)
คำสอน, คำสั่งสอน; ปัจจุบันใช้หมายถึงลัทธิความเชื่อถือย่างหนึ่งๆ พร้อมด้วยหลักคำสอน ลัทธิพิธี องค์การ และกิจการทั่วไปของหมู่ชนผู้นับถือลัทธิความเชื่อถืออย่างนั้นๆ ทั้งหมด
ศาสนา (ประมวลศัพท์)
คำสอน, คำสั่งสอน; ปัจจุบันใช้หมายถึงลัทธิความเชื่อถืออย่างหนึ่งๆ พร้อมด้วยหลักคำสอน ลัทธิ พิธี องค์การ และกิจการทั่วไปของหมู่ชนผู้นับถือลัทธิความเชื่อถืออย่างนั้นๆ ทั้งหมด
สาสน, สาสน-, สาสน์, สาส์น
[สาน, สาสะนะ-, สาดสะนะ-, สาด, สาน] น. คําสั่ง, คําสั่งสอน, เช่น สาสนธรรม; จดหมายของประมุขของประเทศหรือประมุขสงฆ์ที่ใช้ในการเจริญสัมพันธไมตรีระหว่างประเทศ, ถ้าเป็นจดหมายของพระมหากษัตริย์ เรียกว่า พระราชสาส์น, เขียนเป็น พระราชสาสน หรือ พระราชสาสน์ ก็ได้, ถ้าเป็นจดหมายของประธานาธิบดี เรียกว่า อักษรสาส์น, เขียนเป็น อักษรสาสน หรือ อักษรสาสน์ ก็ได้, ถ้าเป็นจดหมายของสมเด็จพระสังฆราช เรียกว่า สมณสาสน์, ถ้าเป็นจดหมายของสมเด็จพระสังฆราชเจ้า เรียกว่า พระสมณสาสน์. (ป.).
สาสนธรรม
น. คําสั่งสอนทางศาสนา.
สาสนา
[สาดสะหฺนา] น. ศาสนา, คําสั่งสอนของศาสดา. (ป. สาสน; ส. ศาสน).
ศาสน-, ศาสนา
[สาสะนะ-, สาดสะนะ-, สาดสะหฺนา] น. ลัทธิความเชื่อถือของมนุษย์อันมีหลัก คือแสดงกําเนิดและความสิ้นสุดของโลกเป็นต้น อันเป็นไปในฝ่ายปรมัตถ์ประการหนึ่ง แสดงหลักธรรมเกี่ยวกับบุญบาปอันเป็นไปในฝ่ายศีลธรรมประการหนึ่ง พร้อมทั้งลัทธิพิธีที่กระทําตามความเห็นหรือตามคําสั่งสอนในความเชื่อถือนั้น ๆ. (ส. ศาสน ว่า คําสอน, ข้อบังคับ; ป. สาสน).