ตำรวจ (บาลีวันละคำ 566)

ตำรวจ

ภาษาบาลีว่าอย่างไร

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 บอกความหมายของคำว่า “ตำรวจ” ไว้ว่า –

“เจ้าหน้าที่ของรัฐ มีหน้าที่ตรวจตรารักษาความสงบ จับกุม และปราบปรามผู้กระทําผิดกฎหมาย เรียกชื่อตามหน้าที่ที่รับผิดชอบ เช่น ตํารวจสันติบาล ตํารวจกองปราบ ตํารวจดับเพลิง ตํารวจนํ้า ตํารวจรถไฟ ตํารวจป่าไม้”

“ตำรวจ” ภาษาอังกฤษว่า policeman

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล policeman เป็นบาลีว่า “ราชปุริส” (รา-ชะ-ปุ-ริ-สะ) แปลตามศัพท์ว่า “คนของพระราชา” และ “นครรกฺขี” (นะ-คะ-ระ-รัก-ขี) แปลตามศัพท์ว่า “ผู้รักษาพระนคร”

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ อธิบายคำว่า “ราชปุริส” ว่า “king’s man,” the men of the king, those in the king’s service as soldiers, bodyguard, policeman etc. (“ราชบุรุษ” คือคนของพระราชา, พวกข้าราชการ เช่น ทหาร, ราชองครักษ์, ตำรวจ ฯลฯ)

ในคัมภีร์มีคำว่า “ราชปุริส” ใช้อยู่ทั่วไปในความหมายว่า “เจ้าหน้าที่ของทางราชการ” ทำหน้าที่ตามที่ได้รับมอบหมาย เช่น สืบสวน และควบคุมตัว

“ราช” แปลตามศัพท์ว่า “ผู้ยังคนทั้งหลายให้ยินดี” หมายความว่า เป็นผู้อำนวยความสุขให้ทวยราษฎร์ จนคนทั้งหลายร้องออกมาว่า “ราชา ราชา” (พอใจ พอใจ)

“ปุริส” ภาษาไทยใช้ว่า “บุรุษ” (บุ-หฺรุด) ความหมายเฉพาะ คือ “ผู้ชาย” แต่ในวงกว้างหมายถึง “คน” เช่นเดียวกับ man ที่แปลกันว่า “ผู้ชาย” แต่ความหมายเดิมก็คือ มนุษย์ หรือคน โดยไม่จำกัดเพศ

ราช + ปุริส = ราชปุริส > ราชบุรุษ = “คนของพระราชา”

: คนที่ทำงานให้ประชาชนร้องออกมาว่าพอใจ พอใจ > ราชบุรุษ

: คนที่ทำงานไม่บริสุทธิ์ > บุรุษทรราช

3-12-56

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย