สงคราม (บาลีวันละคำ 628)

สงคราม

อ่านว่า สง-คฺราม

บาลีเป็น “สงฺคาม” อ่านว่า สัง-คา-มะ

“สงฺคาม” รากศัพท์ประกอบด้วย –

1 สํ (= พร้อมกัน) + คมฺ (ธาตุ = ไป, ถึง, เป็นไป) + ณ ปัจจัย

: สํ + คมฺ > คาม + ณ = สงฺคาม แปลตามศัพท์ว่า “ไปพร้อมกัน” “รวบรวมกันไป”

2 สงฺคาม (ธาตุ = ต่อสู้) + อ ปัจจัย

: สงฺคาม + อ = สงฺคาม แปลตามศัพท์ว่า “ต่อสู้กัน”

“สงฺคาม” สันสกฤตเป็น “สงฺคฺราม” ไทยเขียนอิงสันสกฤตเป็น “สงคราม” หมายถึง การรบพุ่ง, การต่อสู้ ใช้ทับศัพท์ว่า สงคราม (a fight, battle)

พจน.42 บอกไว้ว่า

“สงคราม : การรบใหญ่ที่มีคนจำนวนมากต่อสู้ฆ่าฟันกัน, โดยปริยายหมายถึงอาการที่คล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น สงครามชีวิต สงครามปาก”

ชมพูทวีปโบราณมีสูตรว่า การรบกันที่จะเรียกได้ว่า “สงคราม” จะต้องมีทหารเข้ารบ 109 ,350 คน, ม้า 65 ,610 ตัว, ช้าง 21, 870 เชือก และรถศึกเท่ากับช้าง คือ 21 ,870 คัน

ผู้รู้สมัยใหม่บอกว่า สาเหตุของสงครามคือ –

แย่งอาหารกันกิน

แย่งถิ่นกันอยู่

แย่งคู่กันพิศวาส

แย่งอำนาจกันครอง”

พระพุทธองค์ตรัสว่า :

โย  สหสฺสํ  สหสฺเสน

สงฺคาเม  มานุเส  ชิเน

เอกญฺจ  เชยฺยมตฺตานํ

ส  เว  สงฺคามชุตฺตโม.

สงฺคาเม  เม  มตํ  เสยฺโย

ยญฺเจ  ชีเว  ปราชิโต.

(สหัสสวรรค ธรรมบท พระไตรปิฎกเล่ม ๒๕ ข้อ ๑๘

ปธานสูตร สุตตนิบาต พระไตรปิฎกเล่ม ๒๕ ข้อ ๓๕๕)

๏ ชนะศึกสิบแสนสงคราม

ยังไป่ลือนาม

เท่าชนะศึกเดียวในหทัย

๏ รบกับเกลศตนประลัย

ดีกว่าแพ้ใจ

ตนอยู่อดสูฤๅงาม

——————

(คว้ามาจากคำถามสาธารณะของ สมพงษ์ โหละสุต)

3-2-57

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย