กำลังพล (บาลีวันละคำ 4,574)
กำลังพล
หมายถึงใคร หมายถึงอะไร
อ่านว่า กำ-ลัง-พน
ประกอบด้วยคำว่า กำลัง + พล
(๑) “กำลัง”
เป็นคำไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“กำลัง ๑ : (คำนาม) แรง, สิ่งที่ทำให้เกิดอำนาจความเข้มแข็ง.”
(๒) “พล”
บาลีอ่านว่า พะ-ละ รากศัพท์มาจาก พลฺ (ธาตุ = มีชีวิต, ระวัง, ครอบงำ) + อ (อะ) ปัจจัย
: พล + อ = พล (นปุงสกลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “เหตุอันทำให้มีชีวิตอยู่ได้” “ผู้เฝ้าระวัง” “ผู้ครอบงำศัตรู”
“พล” ใช้ในความหมาย 2 อย่างคือ –
(1) ความแข็งแรง, พลัง, อำนาจ (strength, power, force)
(2) กองทัพ, กองกำลังทหาร (an army, military force)
“พล” ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายไว้ดังนี้ –
(1) กำลัง, มักใช้ประกอบคำอื่น เช่น พระทศพล อันเป็นพระนามพระพุทธเจ้า หมายความว่า ทรงมีพระญาณอันเป็นกำลัง ๑๐ ประการ มี ฐานาฐานญาณ คือ ปรีชาหยั่งรู้ฐานะและสิ่งที่มิใช่ฐานะเป็นต้น.
(2) ทหาร เช่น กองพล ตรวจพล ยกพลขึ้นบก.
(3) สามัญ, ธรรมดา ๆ, พื้น ๆ, เช่น ของพล ๆ.
(4) ยศทหารและตำรวจสัญญาบัตร รองจากจอมพล (เดิมใช้ว่า นายพล).
คำที่เขียนว่า “พล” ในภาษาไทย :
– ถ้าใช้ตามลำพังหรืออยู่ท้ายคำ อ่านว่า พน
– ถ้ามีคำอื่นมาสมาสข้างท้ายอ่านว่า พน-ละ- ก็มี อ่านว่า พะ-ละ- ก็มี
กำลัง + พล = กำลังพล อ่านว่า กำ-ลัง-พน
“กำลังพล” จะแปลว่าอะไรดี?
ตามรูปศัพท์ “กำลัง” หมายถึง “แรง” “พล” ในบาลีก็หมายถึง “แรง” (power) “กำลังพล” จึงดูเหมือนเป็นคำซ้ำซ้อน
“กำลัง” ก็คือ “พล”
“พล” ก็คือ “กำลัง”
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 เก็บคำที่เป็น “ลูกคำ” ของคำว่า “กังลัง ๑” ไว้หลายคำ คือ –
กำลังกิน
กำลังกินกำลังนอน
กำลังใจ
กำลังดี
กำลังเทียน
กำลังภายใน
กำลังม้า
กำลังวังชา
กำลังเหมาะ
แต่ไม่ได้เก็บคำว่า “กำลังพล”
ขยายความ :
“กำลังพล” เป็นคำที่ใช้เป็นชื่อหน่วยงานของกองทัพไทย เช่น –
กรมกำลังพลทหารบก
กรมกำลังพลทหารเรือ
กรมกำลังพลทหารอากาศ
“กำลังพล” ยังหมายถึงเจ้าหน้าที่ทั้งทหารและพลเรือน ที่ปฏิบัติงานอยู่ในหน่วยงานนั้น ๆ ด้วย
กรมกำลังพลทหารเรือ มีชื่อเป็นภาษาอังกฤษว่า
Naval Personel Department
จากชื่อภาษาอังกฤษ ทำให้รู้ว่า “กำลังพล” ตรงกับภาษาอังกฤษว่า personnel
พจนานุกรม สอ เสถบุตร แปล personnel (เพอ-ซเนล-) เป็นไทยว่า พนักงาน, คนที่บรรจุทำงาน
พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล personnel เป็นบาลีดังนี้:
(1) sabhikagaṇa สภิกคณ (สะ-พิ-กะ-คะ-นะ) = กลุ่มคนที่ปฏิบัติงานในหน่วยงาน
(2) kicca-kārīmaṇḍala กิจฺจ–การีมณฺฑล (กิด-จะ-กา-รี-มัน-ดะ-ละ) = กลุ่มของผู้ทำงาน
เป็นอันว่า “กำลังพล” หมายถึง พนักงาน, คนที่บรรจุทำงาน ก็คือ คนที่มีตำแหน่งหน้าที่อยู่ในหน่วยงานนั้น ๆ
ถ้าดูตามนี้ คำว่า “กำลังพล” ก็กระเดียดไปข้างคำซ้ำซ้อน ทำนองเดียวกับคำว่า ถนนหนทาง เสื่อสาดอาสนะ เรือนชานบ้านช่อง อันเป็นลักษณะพิเศษอย่างหนึ่งของคำไทย
“ถนน” ก็คือ “หนทาง”
“หนทาง” ก็คือ “ถนน”
“หน” ก็คือ“ทาง”
“ทาง” ก็คือ“หน”
“กำลัง” ก็คือ “พล”
“พล” ก็คือ “กำลัง”
…………..
ดูก่อนภราดา!
: ทำงานด้วยกันอย่าเก่งคนเดียว
: ช่วยกันเก่ง แต่อย่าแย่งกันเก่ง
#บาลีวันละคำ (4,574)
20-12-67
…………………………….
…………………………….