มังสวณิชชา (บาลีวันละคำ 4,686)

มังสวณิชชา

ในพระไตรปิฎกมีพระพุทธพจน์ตรัสเรื่อง “อกรณียวณิชชา” หรือ “มิจฉาวณิชชา” ไว้ดังนี้ –

…………..

ปญฺจิมา  ภิกฺขเว  วณิชฺชา  อุปาสเกน  อกรณียา  กตมา  ปญฺจ  สตฺถวณิชฺชา  สตฺตวณิชฺชา  มํสวณิชฺชา  มชฺชวณิชฺชา  วิสวณิชฺชา  อิมา  โข  ภิกฺขเว  ปญฺจ  วณิชฺชา  อุปาสเกน  อกรณียาติ. 

ที่มา: ปัญจกนิบาต อังคุตรนิกาย พระไตรปิฎกเล่ม 22 ข้อ 177

…………..

พระไตรปิฎกฉบับภาษาไทยแปลไว้ดังนี้ –

…………..

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย การค้าขาย 5 ประการนี้ อันอุบาสกไม่พึงกระทำ 

5 ประการเป็นไฉน 

คือ การค้าขายศาสตรา 1 การค้าขายสัตว์ 1 การค้าขายเนื้อสัตว์ 1 การค้าขายน้ำเมา 1 การค้าขายยาพิษ 1 

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย การค้าขาย 5 ประการนี้แล อันอุบาสกไม่พึงกระทำ

…………..

บาลีวันละคำขอนำ “มิจฉาวณิชชา” แต่ละอย่างมาขยายความดังนี้ 

…………..

“มํสวณิชฺชา” อ่านว่า มัง-สะ-วะ-นิด-ชา ประกอบด้วยคำว่า มํส + วณิชฺชา 

(๑) “มํส” 

อ่านว่า มัง-สะ รากศัพท์มาจาก มนฺ (ธาตุ = รู้) + ส ปัจจัย, แปลง นฺ ที่สุดธาตุเป็นนิคหิต (มนฺ > มํ)

: มนฺ + ส = มนส > มํส (นปุงสกลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งอันคนรู้จัก” หมายถึง เนื้อคน, เนื้อสัตว์ (flesh, meat)

“มํส” ในภาษาไทยใช้เป็น “มังส” และอิงสันสกฤตเป็น “มางสะ” 

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ดังนี้ –

“มังส-, มังสะ, มางสะ : (คำนาม) เนื้อของคนและสัตว์. (ป.).”

คำที่เราคุ้นกันดีคือ “มังสวิรัติ” (มัง-สะ-วิ-รัด) ก็มาจาก “มํส” คำนี้

(๒) “วณิชฺชา”

“วณิชฺชา” มีจุดใต้ ชฺ ตัวหน้า อ่านว่า วะ-นิด-ชา รากศัพท์มาจาก วณิช (ผู้ค้า, คนค้า, พ่อค้า) + ณฺย ปัจจัย, ลบ ณฺ (ณฺย > ย), แปลง ชฺย (คือ ช ที่ วณิช และ ย ที่ ณฺย ปัจจัย) เป็น ชฺช + อา ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์ 

: วณิช + ณฺย = วณิชณฺย > วณิชฺย > วณิชฺช + อา = วณิชฺชา แปลตามศัพท์ว่า “กิจกรรมของพวกพ่อค้า” หมายถึง การค้า, การซื้อขาย (trade, trading)

มํส + วณิชฺชา = มํสวณิชฺชา แปลตามตัวว่า “การค้าขายเนื้อ” 

คัมภีร์อรรถกถาขยายความคำว่า “มํสวณิชฺชา” ไว้ว่า –

…………..

มํสวณิชฺชาติ  สูกรมิคาทโย  โปเสตฺวา  เตสํ  วิกฺกโย  ฯ

คำว่า มํสวณิชฺชา หมายความว่า เลี้ยงสุกรและเนื้อเป็นต้นขาย

…………..

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “มํสวณิชฺชา” ว่า trade in meat (การค้าขายเนื้อ) 

“มํสวณิชฺชา” ใช้ในภาษาไทยเป็น “มังสวณิชชา”

พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต บอกความหมายของ “มังสวณิชชา” ไว้ดังนี้ – 

…………..

๓. มังสวณิชชา: ค้าสัตว์สำหรับฆ่าเป็นอาหาร

…………..

พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต ข้อ [235] บอกความหมายไว้ดังนี้ –

…………..

3. มังสวณิชชา: ค้าขายเนื้อสัตว์ (Maṃsa-vaṇijjā: trade in flesh) 

อรรถกถาแก้ว่าเลี้ยงสัตว์ไว้ขาย (trade in animals for meat)

…………..

ขยายความ :

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “มํสวณิชฺชา” ว่า trade in meat (การค้าขายเนื้อ) ชวนให้เข้าใจว่า เอาเนื้อสัตว์ที่เขาฆ่าแล้วมาขาย โดยที่ผู้ขายไม่ได้ฆ่าเอง ก็จัดว่าเป็น “มังสวณิชชา” ด้วย 

แต่ถ้าดูที่คัมภีร์อรรถกถาซึ่งขยายความคำว่า “มํสวณิชฺชา” ไว้ว่า “มํสวณิชฺชาติ  สูกรมิคาทโย  โปเสตฺวา  เตสํ  วิกฺกโย” แปลว่า “คำว่า มํสวณิชฺชา หมายความว่า เลี้ยงสุกรและเนื้อเป็นต้นขาย” จะเห็นว่า ที่จะถือว่าเป็น “มังสวณิชชา” ต้องหมายถึงเลี้ยงสัตว์ที่คนฆ่ากินเนื้อสำหรับขายให้คนเอาไปฆ่ากิน เช่นเลี้ยงสุกร เลี้ยงไก่เนื้อเป็นต้น

ตามนัยอรรถกถา อาจตีความได้ว่า 

– เลี้ยงไว้ขายอย่างเดียว แม้ไม่ได้ฆ่าเอง ก็เป็น “มังสวณิชชา”

– ไม่ได้เลี้ยงเอง แต่รับซื้อมาขาย แม้ไม่ได้ฆ่าเอง ก็เป็น “มังสวณิชชา”

– ไม่ได้เลี้ยงเอง แต่รับซื้อมาแล้วฆ่าเองขายเอง ก็เป็น “มังสวณิชชา”

…………..

แถมคำถาม :

ไม่ได้เลี้ยง ไม่ได้ฆ่า แต่รับเนื้อที่ชำแหละแล้วมาขาย เช่น-ที่เรียกกันว่า “เขียงหมู” เป็นต้น เทียบกับสินค้าทั่วไปก็คือไม่ได้ผลิตเอง แต่รับมาขายอีกต่อหนึ่ง จะถือว่าเป็น “มังสวณิชชา” หรือไม่?

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ถ้าคนไม่กินเนื้อสัตว์กันหมดทั้งโลก

: สัตว์ยังจะถูกฆ่าอยู่อีกไหม?

#บาลีวันละคำ (4,686)

11-4-68

…………………………….

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย

…………………………….