มัชชวณิชชา (บาลีวันละคำ 4,687)

มัชชวณิชชา

ในพระไตรปิฎกมีพระพุทธพจน์ตรัสเรื่อง “อกรณียวณิชชา” หรือ “มิจฉาวณิชชา” ไว้ดังนี้ –

…………..

ปญฺจิมา  ภิกฺขเว  วณิชฺชา  อุปาสเกน  อกรณียา  กตมา  ปญฺจ  สตฺถวณิชฺชา  สตฺตวณิชฺชา  มํสวณิชฺชา  มชฺชวณิชฺชา  วิสวณิชฺชา  อิมา  โข  ภิกฺขเว  ปญฺจ  วณิชฺชา  อุปาสเกน  อกรณียาติ. 

ที่มา: ปัญจกนิบาต อังคุตรนิกาย พระไตรปิฎกเล่ม 22 ข้อ 177

…………..

พระไตรปิฎกฉบับภาษาไทยแปลไว้ดังนี้ –

…………..

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย การค้าขาย 5 ประการนี้ อันอุบาสกไม่พึงกระทำ 

5 ประการเป็นไฉน 

คือ การค้าขายศาสตรา 1 การค้าขายสัตว์ 1 การค้าขายเนื้อสัตว์ 1 การค้าขายน้ำเมา 1 การค้าขายยาพิษ 1 

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย การค้าขาย 5 ประการนี้แล อันอุบาสกไม่พึงกระทำ

…………..

บาลีวันละคำขอนำ “มิจฉาวณิชชา” แต่ละอย่างมาขยายความดังนี้ 

…………..

“มชฺชวณิชฺชา” อ่านว่า มัด-ชะ-วะ-นิด-ชา ประกอบด้วยคำว่า มชฺช + วณิชฺชา 

(๑) “มชฺช”

อ่านว่า มัด-ชะ รากศัพท์มาจาก มทฺ (ธาตุ = บ้าคลั่ง) + ย ปัจจัย, แปลง ทฺย (คือ ทฺ ที่สุดธาตุ + ย ปัจจัย) เป็น ช, ซ้อน ชฺ 

: มทฺ + ย = มทฺย > มช + ช = มชฺช แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งเป็นเหตุบ้าคลั่งแห่งผู้คน”

“มชฺช” หมายถึง ของมึนเมา, ของที่เป็นเหตุให้มึนเมา, ความมึนเมา

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “มชฺช” ว่า – 

(1) intoxicant, intoxicating drink, wine, spirits (น้ำเมา, เครื่องดองของเมา, เหล้า, สุรา) 

(2) drinking place (ร้านเหล้า)

ในภาษาไทย ใช้เป็น “มัช-” (มีคำอื่นมาสมาสข้างท้าย) และ “มัชชะ”

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า – 

“มัช-, มัชชะ : (คำนาม) นํ้าเมา, ของเมา. (ป. มชฺช).”

ในที่นี้สะกดเป็น “มัชช” ไม่ตัดตัวสะกดออกตัวหนึ่งตามหลักนิยมในภาษาไทย ทั้งนี้เพื่อคงลักษณะของคำที่ใช้ในทางธรรมะ

(๒) “วณิชฺชา”

“วณิชฺชา” มีจุดใต้ ชฺ ตัวหน้า อ่านว่า วะ-นิด-ชา รากศัพท์มาจาก วณิช (ผู้ค้า, คนค้า, พ่อค้า) + ณฺย ปัจจัย, ลบ ณฺ (ณฺย > ย), แปลง ชฺย (คือ ช ที่ วณิช และ ย ที่ ณฺย ปัจจัย) เป็น ชฺช + อา ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์ 

: วณิช + ณฺย = วณิชณฺย > วณิชฺย > วณิชฺช + อา = วณิชฺชา แปลตามศัพท์ว่า “กิจกรรมของพวกพ่อค้า” หมายถึง การค้า, การซื้อขาย (trade, trading)

มชฺช + วณิชฺชา = มชฺชวณิชฺชา แปลตามตัวว่า “การค้าขายของเมา” 

คัมภีร์อรรถกถาขยายความคำว่า “มชฺชวณิชฺชา” ไว้ว่า –

…………..

มชฺชวณิชฺชาติ  ยงฺกิญฺจิ  มชฺชํ  กาเรตฺวา  ตสฺส  วิกฺกโย  ฯ

คำว่า มชฺชวณิชฺชา หมายความว่า ให้เขาทำของเมาอย่างใดอย่างหนึ่งแล้วก็ขายของเมา

…………..

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “มชฺชณิชฺชา” ว่า trade in intoxicants (การค้าขายของมึนเมา) 

“มชฺชวณิชฺชา” ใช้ในภาษาไทยเป็น “มัชชวณิชชา”

พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต บอกความหมายของ “มัชชวณิชชา” ไว้ดังนี้ – 

…………..

๔. มัชชวณิชชา ค้าของเมา

…………..

พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต ข้อ [235] บอกความหมายไว้ดังนี้ –

…………..

4. มัชชวณิชชา: ค้าขายของเมา (Majja-vaṇijjā: trade in spirits or narcotics)

…………..

หนังสือ “ทิศวิภาค” เรียบเรียงโดย พระยาศรีราชอักษร (มา กาญจนาคม) ตอนวิเคราะห์ทิศเบื้องหน้า กล่าวถึงมิจฉาวณิชชา ในส่วนมัชชวณิชชามีข้อความที่น่าสนใจ ขอยกมาประกอบการศึกษาดังนี้ –

…………..

… การค้าขายน้ำเมาที่ต้องติเตียนนั้น ก็เพราะน้ำเมาเป็นของย้อมใจผู้ดื่มให้เปลี่ยนจากสภาพเดิม ตกเป็นคนกักขฬะร้ายกาจ อาจกระทำกรรมทุจริตชั่วร้ายได้ทุกสถาน กระทั้งปลงชีวิตกันก็มักสำเร็จด้วยน้ำเมาเป็นเหตุ สุราเป็นน้ำเมาที่มีกำลังแรงมาก คนพาลชอบใช้เป็นกระสายในการกระทำชั่วมากกว่าใช้เป็นประโยชน์อย่างอื่น.

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ตอนจะหาเงินมาใส่กระเป๋า 

ต้องช่วยกันคิดว่าจะขายเหล้าหรือขายน้ำหวาน

: แต่ตอนตอบคำถามยมบาล

ต้องตัวใครตัวมัน

#บาลีวันละคำ (4,687)

12-4-68

…………………………….

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย

…………………………….