สาปไตย (บาลีวันละคำ 4,732)

สาปไตย

ไม่ได้สาปใคร แต่หมายถึงทรัพย์

อ่านว่า สา-ปะ-ไต

“สาปไตย” บาลีเป็น “สาปเตยฺย” อ่านว่า สา-ปะ-เตย-ยะ รากศัพท์มาจาก สปติ + เณยฺย ปัจจัย

(๑) “สปติ” 

อ่านว่า สะ-ปะ-ติ รากศัพท์มาจาก ส (ทรัพย์) + ปติ (เจ้าของ) 

: ส + ปติ = สปติ แปลตามศัพท์ว่า “ผู้เป็นเจ้าแห่งทรัพย์” หมายถึง เจ้าทรัพย์, คนมีทรัพย์

(๒) สปติ + เณยฺย ปัจจัย, ลบ ณ ที่ เณยฺย (เณยฺย > เอยฺย), ลบสระหน้า คือ อิ ที่ –ติ แล้วทีฆะต้นศัพท์ คือ อะ ที่ ส-(ปติ) เป็น อา “ด้วยอำนาจปัจจัยเนื่องด้วย ณ” (สปติ > สปต > สาปต)

: สปติ > สปต > สาปต + เณยฺย > เอยฺย : สาปต + เอยฺย = สาปเตยฺย แปลตามศัพท์ว่า (1) “ทรัพย์ที่ดีในเจ้าของทรัพย์” (2) “ทรัพย์อันเป็นประโยชน์เกื้อกูลแก่เจ้าของทรัพย์” หมายถึง ทรัพย์สมบัติ, ความมั่งคั่ง (property, wealth) 

“สาปเตยฺย” ใช้ในภาษาไทยเป็น “สาปไตย” อ่านว่า สา-ปะ-ไต

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า – 

“สาปไตย : (คำนาม) ทรัพย์, สมบัติ. (ป. สาปเตยฺย; ส. สฺวาปเตย).”

พจนานุกรมฯ บอกว่า บาลี “สาปเตยฺย” สันสกฤตเป็น “สฺวาปเตย” 

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ดังนี้ –

“สฺวาปเตย : (คำนาม) ทรัพย์, สมบัติ; wealth, property.”

อภิปราย :

“สาปไตย” เป็นคำที่เราไม่คุ้น เห็นคำก็คงมีคนอ่านผิด คืออ่านว่า สาบ-ไต แต่พจนานุกรมฯ บอกคำอ่านว่า สา-ปะ-ไต ไม่ใช่ สาบ-ไต 

นอกจากปัญหาเรื่องอ่านแล้ว ยังมีปัญหาเรื่องความหมายอีก คือคนส่วนมากจะไม่รู้ว่า “สาปไตย” หมายถึงอะไร

สรุปว่า ทั้งเขียน ทั้งอ่าน ทั้งความหมาย แทบจะมีใครรู้เรื่องเลย 

แต่คำเช่นนี้มีเก็บไว้ในพจนานุกรมฯ 

ในขณะที่มีคำอีกเป็นจำนวนมากที่เราคุ้น ใช้พูดใช้เขียนกันอยู่ทั่วไป แต่ไม่ได้เก็บไว้ในพจนานุกรมฯ ซึ่งทำให้เกิดปัญหาว่าคำนั้น ๆ เขียนอย่างไรกันแน่ และมีคำแปลหรือความหมายที่แน่นอนว่าอย่างไรกันแน่

ขอให้ช่วยกันเอาใจช่วยขอให้พจนานุกรมฯ ของเรามีการแก้ไขปรับปรุงเพิ่มเติมให้สมบูรณ์ยิ่ง ๆ ขึ้นในโอกาสอันไม่ควรนานนัก-ในอนาคตกาลเบื้องหน้าโน้นเทอญ 

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ไม่รู้จักคำ ก็ยังไม่จน

: แต่ถ้าไม่รู้จักคน เจ็บ!

#บาลีวันละคำ (4,732)

27-5-68

…………………………….

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย

…………………………….