ทูต – ทีฆ- (บาลีวันละคำ 4,859)
ทูต – ทีฆ–
หวังว่าจะชนะเข้าสักวัน
คำที่ต้องการจะเขียนคือ “ทูต” และ “ทีฆ-” ทั้ง 2 คำนี้ ใช้ ท ทหาร
“ทูต” ทู– ท ทหาร ไม่ใช่ ฑ มณโฑ
“ทีฆ-” ที– ท ทหาร ไม่ใช่ ฑ มณโฑ
(๑) “ทูต”
บาลีอ่านว่า ทู-ตะ รากศัพท์มาจาก ทุ (ธาตุ = ไป, ถึง, เป็นไป, เดือดร้อน) + ต ปัจจัย, ทีฆะ อุ ที่ ทุ เป็น อู (ทุ > ทู)
: ทุ + ต = ทุต > ทูต แปลตามศัพท์ว่า “ผู้อันเขาส่งไป” “ผู้เดือดร้อน” (เพราะจะต้องผจญการต่างๆ แทนเจ้าของเรื่อง) หมายถึง ผู้ไปทำการแทน
บางตำราว่า “ทูต” ใช้ “ทูร” (ทู-ระ) แทนได้
“ทูร” แปลตามศัพท์ว่า “ที่ที่ไปถึงโดยยาก” หมายถึง ไกล, ห่าง, ห่างไกล
ตามนัยนี้ ทูร < ทูต มีความหมายว่า “ผู้ถูกส่งออกไปไกล”
อนึ่ง ควรเข้าใจให้ถูกต้องว่า “ทูต” คำนี้ใช้ ท ทหาร ไม่ใช่ ฑ มณโฑ
โปรดสังเกตว่า “ทูต” ใช้ ท ทหาร ไม่ใช่ ฑูต ฑ มณโฑ หรือ ฑ หัวแตก เช่นเดียวกับ “ทีฆ-” ในคำว่า “ทีฆายุโก” ที– ก็ใช้ ท ทหาร ไม่ใช่ ฑีฆายุโก
ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ทูต : (คำนาม) ผู้นําข้อความไปแจ้งทั้ง ๒ ฝ่าย, ผู้รับใช้ไปเจรจาแทน, ผู้สื่อสาร, ผู้ที่ได้รับมอบหมายให้เป็นผู้แทนไปยังต่างประเทศ เพื่อเจรจาหรือเจริญสัมพันธไมตรีเป็นทางราชการ. (ป.).”
(๒) “ทีฆ-”
บาลีอ่านว่า ที-คะ (ขีด – หลัง หมายถึงมีคำอื่นมาสมาสข้างท้าย) รากศัพท์มาจาก ทุ (ธาตุ = ไป) + ฆ ปัจจัย, แปลง อุ ที่ ทุ เป็น อี (ทุ > ที)
: ทุ + ฆ = ทุฆ > ทีฆ แปลตามศัพท์ว่า “ระยะที่เป็นไปด้วยเสียงที่ไกล” (เทียบด้วยระยะทางที่เสียงดังมาก ๆ จะได้ยินไปถึงไกลแค่ไหน ระยะเวลาจากจุดเริ่มต้นก็ยาวไกลทำนองเดียวกันนั้น)
“ทีฆ-” มีความหมาย 2 อย่างคือ :
(1) ยาว, ไกล, นาน (long)
(2) งู (a snake)
ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“ทีฆ– : (คำแบบ) (คำวิเศษณ์) ยาว, นาน, ยั่งยืน. (ป.; ส. ทีรฺฆ).”
หมายเหตุ: “คำแบบ” หมายถึง คำที่ใช้เฉพาะในหนังสือ ไม่ใช่คำพูดทั่วไป
“ทีฆ-” ที่เราคุ้นกันดี ก็คือคำว่า “ทีฆายุโก” หรือ “ทีฆายุกา” ในคำถวายถวายพระพร
อภิปรายขยายความ :
โปรดสังเกตและใส่ใจไว้ว่า –
“ทูต” ทู– ท ทหาร ไม่ใช่ ฑู– ฑ มณโฑ
“ทีฆ-” ที– ท ทหาร ไม่ใช่ ฑี– ฑ มณโฑ
เป็นเรื่องที่น่าประหลาดว่า “ทูต” และ “ทีฆ-” 2 คำนี้ มักจะมีคนสะกดเป็น “ฑูต” ฑ มณโฑ และ “ฑีฆ-” ฑ มณโฑ ซึ่งเป็นคำผิด
และน่าสงสัยว่า คนที่สะกดผิดเช่นนี้ ไปเอาความคิดความเข้าใจมาจากไหน ไปเอาตำราหรือแบบแผนมาจากไหน หรือไปเห็นตัวอย่างมาจากไหนว่า “ทูต” ต้องใช้ ฑ มณโฑ และ “ทีฆ-” ก็ต้องใช้ ฑ มณโฑ?
ใครหรือสถาบันการศึกษาที่ไหนสั่งสอนว่า “ทูต” ต้องใช้ ฑ มณโฑ และ “ทีฆ-” ก็ต้องใช้ ฑ มณโฑ?
ครูที่สอนอย่างนี้ หรือสถาบันการศึกษาที่สอนอย่างนี้ มีด้วยหรือ?
และ ณ ปัจจุบันวันนี้ ยังมีใครหรือหน่วยงานไหนบ้างที่รู้สึกเดือดร้อนกับการสะกดผิด ๆ ใช้ภาษาผิด ๆ แบบนี้ แล้วลุกขึ้นมาช่วยกันแก้ไขป้องกัน?
หรือยังคิดกันอยู่ว่า ประเทศชาติไทยไม่ใช่ของข้าพเจ้าคนเดียว?
มีงานอื่น ๆ ที่น่าทำอีกมากมาย มีเรื่องอื่น ๆ ที่สนุกกว่านี้อีกมากมาย ทำไมข้าพเจ้าจะต้องมาสนใจกับเรื่องไร้สาระแบบนี้?
…………..
ดูก่อนภราดา!
: ภาษาเป็นสมบัติวัฒนธรรมประจำชาติ
: ใช้ภาษาผิดไม่คิดแก้ไข
เป็นการช่วยกันทำความบรรลัยให้แก่สมบัติของชาติ
#บาลีวันละคำ (4,859)
1-10-68
…………………………….
…………………………….
