ภูวไนย (บาลีวันละคำ 4,874)
ภูวไนย
สะกดอย่างนี้ บาลีว่าอย่างไหน
อ่านว่า พู-วะ-ไน
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 เก็บคำในชุดนี้ไว้ 3 คำ คือ “ภูวนาถ” “ภูวเนตร” และ “ภูวไนย” บอกไว้ว่า –
“ภูวนาถ, ภูวเนตร, ภูวไนย : (คำนาม) พระเจ้าแผ่นดิน.”
พจนานุกรมฯ ไม่ได้บอกว่า คำทั้ง 3 นี้ มาจากภาษาอะไร
ลองแยกคำเป็น ภูว + ไนย
พจนานุกรมฯ เก็บคำว่า “ภูว-” ไว้ (ขีด – หลัง หมายถึงมีคำอื่นมาสมาสข้างท้าย) บอกไว้ดังนี้ –
“ภูว– : (คำนาม) แผ่นดิน. (ส. ภุว).”
พจนานุกรมฯ บอกว่า “ภูว-” สันสกฤตเป็น “ภุว”
สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน ไม่ได้เก็บคำว่า “ภุว” ไว้ แต่มีคำว่า “ภุวน” บอกไว้ดังนี้
“ภุวน : (คำนาม) โลก; น้ำ; สวรรค์; มนุษย์; the world; water; heaven; man.”
เป็นอันว่า “ภูว” กับ “ภุวน” มีความหมายไปในทางเดียวกัน
ลองแยก “ภูวไนย” เป็น ภูว + ไนย
พจนานุกรมฯ มีคำว่า “ภูว-” แต่ไม่ได้เก็บคำว่า “ไนย” ไว้ เป็นอันสันนิษฐานได้ว่า แยกแบบนี้น่าจะไม่ถูก
ลองแยกใหม่เป็น ภูวน + ไ–ย
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 เก็บคำว่า “ภูวน-” ไว้ บอกไว้ดังนี้ –
“ภูวน– : (คำนาม) โลก, แผ่นดิน. (ส., ป. ภุวน).”
พจนานุกรมฯ บอกว่า “ภูวน” สันสกฤตและบาลีเป็น “ภุวน”
“ภุวน” ในบาลี รากศัพท์มาจาก ภู (ธาตุ = มี, เป็น) + ยุ ปัจจัย, แปลง อู ที่ ภู เป็น อุว (ภู > ภุว), ยุ เป็น อน (อะ-นะ)
: ภู > ภว + ยุ > อน : ภุว + อน = ภุวน แปลตามศัพท์ว่า “ที่เป็นที่มีทุกอย่าง” หมายถึง แผ่นดิน, โลก (the earth, the world)
“ภุวน” ใช้ในภาษาไทยเป็น “ภูวน”
“ภุวน > ภูวน” เป็น “ภูวไนย” ได้อย่างไร?
ภุวน + ณี ปัจจัย, ลบ ณ
: ภุวน + ณี > อี : ภุวน + อี = ภุวนี แปลตามศัพท์ว่า “ผู้มีแผ่นดิน” หมายถึง ผู้เป็นเจ้าของแผ่นดิน
ภุวนี + เณยฺย ปัจจัย, ลบ ณ ที่ เณยฺย (เณยฺย > เอยฺย), ลบสระหน้า คือ อี ที่ –นี
: ภุวนี > ภุวน + เณยฺย > เอยฺย : ภุวน + เอยฺย = ภุวเนยฺย แปลตามศัพท์ว่า “ความเป็นผู้มีแผ่นดิน” = เจ้าของแผ่นดิน
“ภุวเนยฺย” ทีฆะต้นศัพท์เป็น “ภูวเนยฺย”
“ภูวเนยฺย” ใช้ในภาษาไทยเป็น “ภูวไนย”
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายว่า “ภูวไนย” คือ พระเจ้าแผ่นดิน
แถม :
คำนี้สะกดเป็น “ภูวไนย” ไม่ใช่ “ภูวนัย”
แต่ถ้าเป็นชื่อเฉพาะ (proper name) สะกดอย่างไรก็ได้ ตามแต่เจตนาของเจ้าของชื่อหรือผู้ตั้งชื่อ
เช่นนักแสดงคนหนึ่ง ใช้ชื่อว่า “นาท ภูวนัย” สะกดอย่างนี้ก็ไม่ผิด เพราะเป็นชื่อเฉพาะ
…………..
ดูก่อนภราดา!
: สะกดชื่อได้ตามใจ คือไทยแน่ ๆ
: แต่ถ้าใช้ภาษากันตามใจ ภาษาก็บรรลัยแน่ ๆ
#บาลีวันละคำ (4,874)
16-10-68
…………………………….
…………………………….
