สหประชาชาติ (บาลีวันละคำ 889)

สหประชาชาติ

อ่านว่า สะ-หะ-ปฺระ-ชา-ชาด

ประกอบด้วย สห + ประชา + ชาติ

(๑) “สห” (สะ-หะ) เป็นคำบุรพบทและอุปสรรค แปลว่า พร้อม, กับ, พร้อมด้วย

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “สห” ว่า conjunction with, together, accompanied by (ต่อเนื่อง, ด้วยกัน, ติดตามด้วย)

(๒) “ประชา” บาลีเป็น “ปชา” สันสกฤตเป็น “ปฺรชา” ไทยเขียนอิงสันสกฤต

“ปชา” นักเรียนบาลีมักแปลกันว่า “หมู่สัตว์” ทำให้ผู้ไม่คุ้นสำนวนบาลีเข้าใจไปว่าหมายถึงหมู่สัตว์เดรัจฉาน แต่ความจริงหมายถึง “หมู่คน” (ดูความหมายของคำว่า “สัตว์” ที่คำว่า สตฺต บาลีวันละคำ (212) 6-12-55)

“ปชา” แปลตามศัพท์ว่า “ผู้เกิดมาต่างกันไป” ซึ่งเป็นคำแปลที่ตรงตามสัจธรรม เพราะท่านว่าผู้คนแม้จะมีจำนวนเป็นพันล้านก็ไม่เหมือนกันเลยแม้แต่คนเดียว

“ปชา” หมายถึง คน, ผู้คน, รุ่นของคน, ผู้สืบตระกูล, ลูกหลาน, สัตว์โลก, มนุษยชาติ

(๓) “ชาติ” แปลตามศัพท์ว่า “การเกิด” ในภาษาบาลีใช้ในความหมายดังต่อไปนี้ –

(1) การเกิด, การเกิดใหม่, กำเนิด (birth, rebirth, possibility of rebirth)

(2) ชาติกำเนิด, เชื้อชาติ, ชั้น, วงศ์วาน (descent, race, rank, genealogy)

(3) จำพวก, ชนิด (a sort of, kind of)

(4) ตามธรรมชาติ (ตรงข้ามกับของที่ตกแต่งขึ้น); แท้จริง, บริสุทธิ์, วิเศษ (ตรงกันขามกับปนเจือ เลว) (by birth or nature, natural (opp. artificial); genuine, pure, excellent (opp. adulterated, inferior))

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายของคำว่า “ชาติ” ไว้ดังนี้ –

(1) การเกิด เช่น ชาตินี้ ชาติหน้า

(2) กําเนิด เช่น มีชาติมีสกุล

(3) เหล่ากอ, เทือกเถา, เผ่าพันธุ์ เช่น ชาติเสือ ชาติขี้ข้า

(4) ชนิด, จําพวก, ชั้น, หมู่

(5) รส เช่น ไม่เป็นรสไม่เป็นชาติ

(6) ประเทศ

ประชา + ชาติ = ประชาชาติ เป็นคำบาลีประสมกันแบบไทย

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“ประชาชาติ : (คำนาม) ประเทศ, ประชาชนที่เป็นพลเมืองของประเทศ, ชาติ ก็ว่า.”

สห + ประชาชาติ = สหประชาชาติ เป็นคำบาลีประสมกันแบบไทย

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“สหประชาชาติ : องค์การระหว่างประเทศที่จัดตั้งขึ้นเป็นทางการเมื่อ พ.ศ. ๒๔๘๘ (ค.ศ. ๑๙๔๕) ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ ๒ แทนสันนิบาตชาติตามมติของที่ประชุมผู้แทนประเทศ ๕๐ ประเทศ ในการประชุมใหญ่ที่นครซานฟรานซิสโก สหรัฐอเมริกา โดยมีวัตถุประสงค์สําคัญ คือ การป้องกันสงคราม การยืนยันรับรองสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐาน การเคารพและปฏิบัติตามพันธกรณีที่เกิดจากสนธิสัญญาและกฎหมายระหว่างประเทศ, เรียกชื่อเต็มว่า องค์การสหประชาชาติ (United Nations Organization).”

ข้อสังเกต :

(1) คำว่า United พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปลเป็นบาลีว่า เอกีภูต (เอ-กี-พู-ตะ) แปลว่า “เป็นหนึ่งเดียว” หมายถึงร่วมหลายๆ สิ่งเข้าเป็นหนึ่งเดียวกัน

(2) “สห” ในบาลีมีความหมายเพียงแค่ พร้อมกัน ร่วมกัน เช่น ไปด้วยกัน อยู่ด้วยกัน ทำพร้อมกัน ไม่ได้หมายถึง “รวมกันเป็นหนึ่งเดียว” เสมอไป

(3) “สหประชาชาติ” จึงไม่ได้หมายความว่าชาติต่างๆ มารวมตัวเป็นชาติเดียวกัน ดังที่คำว่า United Nations น่าจะหมายถึง เพราะแต่ละชาติก็ยังคงเป็นชาติของตนอยู่เช่นเดิม

: 24 ตุลาคม วันสหประชาชาติ

: แย่งกันเป็นหนึ่ง เป็นหนึ่งได้คนเดียว

: รวมกันเป็นหนึ่ง เป็นหนึ่งได้ทุกคน

#บาลีวันละคำ (889)

24-10-57

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย