วินาศสันติ (บาลีวันละคำ 2,603)
วินาศสันติ
บาลีแปลง
อ่านว่า วิ-นาด-สัน-ติ
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
“วินาศสันติ : (คำกริยา) จงพินาศ, จงฉิบหาย, เป็นคำแช่งที่ออกเสียงเพี้ยนมาจากคำลงท้ายในคาถาอาคมที่เป็นภาษาบาลีว่า วินสฺสนฺตุ.”
พจนานุกรมฯ บอกว่า “วินาศสันติ” เพี้ยนมาจากภาษาบาลีว่า “วินสฺสนฺตุ”
“วินสฺสนฺตุ” อ่านว่า วิ-นัด-สัน-ตุ เป็นคำกริยา (บาลีเรียก “กิริยา”) ประเภทกิริยาอาขยาต (-อา-ขะ-หฺยาด) ส่วนประกอบมาจาก วิ (คำอุปสรรค = วิเศษ, พิเศษ, แจ้ง, ต่าง) + นสฺ (ธาตุ = ไม่เห็น, หาย, พินาศ, ฉิบหาย) + ย ปัจจัย + อนฺตุ (อัน-ตุ) วิภัตติอาขยาต, แปลง สฺ ที่สุดธาตุกับ ย เป็น สฺส
: วิ + นสฺ = วินสฺ + ย + อนฺตุ = วินสฺยนฺตุ > วินสฺสนฺตุ แปลว่า “จงหายไป” “จงพินาศ”
หลักไวยากรณ์ง่ายๆ :
๑ “อนฺตุ” เป็นวิภัตติอาขยาต พหูพจน์ ดังนั้น “ประธาน” ในประโยคต้องเป็นพหูพจน์
๒ กิริยาอาขยาตลงท้าย –ตุ เป็นคำแสดงความตั้งใจให้เป็นเช่นนั้นๆ ภาษาไทยแปลว่า “จง…”
คำที่เราคุ้นกันดี เช่น –
“ทีฆายุโก โหตุ มหาราชา”
“โหตุ” คือกิริยาอาขยาตลงท้าย –ตุ แปลว่า “จงเป็น” ทั้งประโยคแปลว่า “ขอพระมหาราชจงเป็นผู้มีอายุยืนยาว” ซึ่งในภาษาไทยพูดว่า “ทรงพระเจริญ”
“ภวตุ สพฺพมงฺคลํ” (ภะวะตุ สัพพะมังคะลัง) – คำอนุโมทนาของพระสงฆ์
“ภวตุ” คือกิริยาอาขยาตลงท้าย –ตุ แปลว่า “จงมี” ทั้งประโยคแปลว่า “ขอสรรพมงคลจงมี (แก่ท่าน)”
อันที่จริง “วินาศสันติ” แปลงกลับเป็นบาลีก็ตรงกับ “วินสฺสนฺติ” (วิ-นัด-สัน-ติ) รูปศัพท์แบบนี้ในบาลีก็มีใช้ เป็นกิริยาอาขยาตเช่นกัน แต่เป็นกิริยาบอกเล่า แสดงความเป็นไปทั่วไป ภาษาไทยแปลว่า “ย่อม…” “…อยู่” “จะ…”
“วินสฺสนฺติ” ก็แปลว่า “ย่อมพินาศ” “พินาศอยู่” (คือกำลังพินาศ) “จะพินาศ” (ยังไม่พินาศ แต่ใกล้จะพินาศแล้ว)
แถม :
ข้อความในภาพประกอบมีคำว่า “วินาศสันติ” อยู่ด้วย อ่านได้ว่า –
…………..
วันทิตะวา อสูรเทพานัง มหันตะพลัง
อันตะรายัง วินาศสันติ
…………..
ข้อความนี้เป็นบาลีแบบไทย คือพูดคำไทย แต่แปลงให้เป็นบาลี ในทางไวยากรณ์หรือหลักภาษาถือว่าผิดพลาดเลอะเทอะมาก แต่ก็พอจะกล้ำกลืนแปลให้ตรงตามเจตนาได้ความว่า –
ขอไหว้อสูรเทพเทวาผู้มีมหาพลัง
ขอให้อันตรายพินาศไป
…………..
คนไทยเราคุ้นกับบาลีอยู่แล้ว ถ้ามีอุตสาหะเรียนบาลีให้เป็นหลักเป็นฐานอีกสักหน่อย ก็จะใช้ภาษาบาลีได้คล่องและถูกต้องกว่านี้อีกเป็นอันมาก
ดูเพิ่มเติม:
“สัพพะศัตรู วินาศสันติ” บาลีวันละคำ (494) 21-9-56
“วินาศสันตะโร” บาลีวันละคำ (1,476) 19-6-59
…………..
ดูก่อนภราดา!
: คนธรรมดา นั่งนอนภาวนาขอให้ภัยพินาศ
: คนฉลาด แนะนำสั่งสอนกันไม่ให้ก่อภัย
#บาลีวันละคำ (2,603)
29-7-62