คะเน

คะเน

คำที่ชวนคะนึง

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“คะเน : (คำกริยา) กะ, คํานวณเอาอย่างหยาบ ๆ, เช่น คะเนให้พอดี”

ภาษาบาลีมีธาตุ (= รากของศัพท์) ตัวหนึ่ง คือ คณฺ ธาตุ (อ่านว่า คะ-นะ-ทาด) มีคำบอกความหมายว่า –

(1) คณเน = นับ, คำนวณ
(2) สงฺขฺยาเน = นับ

คณฺ ธาตุ รูปคำกริยาสามัญ ปฐมบุรุษ เอกพจน์ เป็น “คเณติ” (คะ-เน-ติ) นักเรียนบาลีเมืองไทยแปลกันว่า “ย่อมนับ”
ถ้าลงวิภัตติอาขยาตบางหมวด จะได้รูปเป็น “คเณ” (คะ-เน) แปลว่า “พึงนับ”

“คเณติ” หรือ “คเณ” พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปลว่า –
(1) to count, to reckon, to do sums (นับ, คำนวณ, บวกเลข)
(2) to regard, to take notice of, to consider, to care for (มองดู, สังเกต, พิจารณา, เอาใจใส่)

ความหมายตามข้อ (2) นับว่าคล้ายหรือใกล้กับความหมายของ “คะเน” ในภาษาไทยมากทีเดียว