บุริมสิทธิ (บาลีวันละคำ 2,900)

บุริมสิทธิ

รู้ความหมายของคำเป็นเบื้องต้น

เป็นทุนไปสืบค้นความหมายตามกฎหมาย

อ่านว่า บุ-ริม-มะ-สิด

ประกอบด้วยคำว่า บุริม + สิทธิ

(๑) “บุริม”

บาลีเป็น “ปุริม” อ่านว่า ปุ-ริ-มะ รากศัพท์มาจาก ปุร (ก่อน, เบื้องหน้า) + อิม (อิ-มะ) ปัจจัย

: ปุร + อิม = ปุริม (คุณศัพท์) แปลตามศัพท์ว่า “-ที่มีมาก่อน” “ที่มีในเบื้องหน้า” หมายถึง มาก่อน, ก่อน, เกิดก่อน, แต่ก่อน (preceding, former, earlier, before)

“ปุริม” ใช้ในภาษาไทยเป็น “บุริม”

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“บุริม– : (คำวิเศษณ์)  ตะวันออก; ก่อน. (ป. ปุริม; ส. ปุรสฺ + อิม).”

(๒) “สิทธิ”

บาลีเขียน “สิทฺธิ” (มีจุดใต้ ทฺ) อ่านว่า สิด-ทิ รากศัพท์มาจาก สิธฺ (ธาตุ = สำเร็จ) + ติ ปัจจัย, แปลง ติ เป็น ทฺธิ, ลบ ธฺ ที่สุดธาตุ

: สิธฺ > สิ + ติ > ทฺธิ = สิทฺธิ แปลตามศัพท์ว่า “ความสำเร็จ”

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “สิทฺธิ” เป็นอังกฤษว่า accomplishment, success, prosperity (การกระทำสำเร็จ, ความสำเร็จ, ความรุ่งเรือง)

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“สิทธิ, สิทธิ์ : (คำนาม) อำนาจอันชอบธรรม เช่น บุคคลมีสิทธิและหน้าที่ตามรัฐธรรมนูญ เขามีสิทธิ์ในที่ดินแปลงนี้. (ป., ส.); (คำที่ใช้ในกฎหมาย) อำนาจที่กฎหมายรับรองให้กระทำการใด ๆ โดยสุจริตได้อย่างอิสระ แต่ต้องไม่กระทบกระเทือนถึงสิทธิของคนอื่น. (อ. right).”

โปรดสังเกตว่า พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ ไม่ได้แปล “สิทฺธิ” ว่า right

“บุริมสิทธิ” เขียนแบบบาลีเป็น “ปุริมสิทฺธิ” อ่านว่า ปุ-ริ-มะ-สิด-ทิ

: ปุริม + สิทฺธิ = ปุริมสิทฺธิ แปลตามศัพท์ว่า “ความสำเร็จเป็นอันดับต้น”

“ปุริมสิทฺธิ” ใช้แบบไทยเป็น “บุริมสิทธิ” พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –

“บุริมสิทธิ : (คำที่ใช้ในกฎหมาย) (คำนาม) สิทธิของเจ้าหนี้ที่มีเหนือทรัพย์สินของลูกหนี้ในการที่จะได้รับชำระหนี้อันค้างชำระแก่ตนจากทรัพย์สินนั้นก่อนเจ้าหนี้อื่นตามที่กฎหมายกำหนด.”

ขยายความสั้น ๆ :

“บุริมสิทธิ” คือ สิทธิของเจ้าหนี้ที่อยู่เหนือเจ้าหนี้คนอื่น ๆ โดยที่เจ้าหนี้ที่มีบุริมสิทธิสามารถบังคับให้ลูกหนี้จ่ายหนี้กับตนก่อนที่ลูกหนี้จะไปจ่ายหนี้กับเจ้าหนี้คนอื่น

บุริมสิทธินั้นเกิดขึ้นจากกฎหมายกำหนดให้เท่านั้น ถ้าตกลงกันเอง ท่านว่าข้อตกลงนั้นเป็นโมฆะ

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ประพฤติธรรมด้วยกาย วาจา จิต

: เป็นบุริมสิทธิของทุกคน

#บาลีวันละคำ (2,900)

21-5-63

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย