อาภากร (บาลีวันละคำ 224)
อาภากร
บาลีอ่านว่า อา-พา-กะ-ระ
ภาษาไทยเขียนเหมือนบาลี อ่านว่า อา-พา-กอน
“อาภากร” เป็นพระนาม พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ พระผู้ได้รับสมัญญานามว่า “องค์บิดาของทหารเรือไทย”
คำว่า “อาภากร” ประกอบด้วย อาภา (= แสงสว่าง) + กร (= ผู้กระทำ) แปลตามศัพท์ว่า “ผู้ทำแสงสว่าง”
หรือ อาภา + อากร (= บ่อเกิด, แหล่งที่เกิด) แปลว่า “ผู้เป็นต้นกำเนิดแห่งแสงสว่าง” หมายถึงดวงอาทิตย์
คำบาลีที่หมายถึงดวงอาทิตย์ (คำไทยว่า “ตะวัน” ผู้รู้ว่ากร่อนมาจากคำว่า “ตาวัน”) มีอีกหลายคำ คือ –
อํสุมาลี (อัง-สุ-มา-ลี) แปลว่า ดวงไฟที่มีระเบียบแห่งแสง
อกฺก (อัก-กะ) = ดวงไฟที่แม้เทวดาก็ยังบูชา
อาทิจฺจ (อา-ทิด-จะ) = ดวงไฟที่รุ่งเรืองยิ่งนัก (ไทยใช้ อาทิตย์)
อุณฺหรํสิ (อุน-หะ-รัง-สิ) = ผู้มีรัศมีร้อนแรง
จาตุรนฺตรํสิ (จา-ตุ-รัน-ตะ-รัง-สิ) = ผู้มีรัศมีสุดสี่ทิศ
ตปน (ตะ-ปะ-นะ) = ผู้แผดเผา
ตโมนุท (ตะ-โม-นุ-ทะ) = ผู้บรรเทาความมืด
ทินกร (ทิ-นะ-กะ-ระ) = ผู้ทำให้มีกลางวัน, ผู้ทำดอกบัวให้บาน
ทินปติ (ทิ-นะ-ปะ-ติ) = เจ้าแห่งกลางวัน
ทิวากร (ทิ-วา-กะ-ระ) = ผู้ทำให้มีกลางวัน, ผู้มีรัศมีในเวลากลางวัน
ปภงฺกร (ปะ-พัง-กะ-ระ) = ผู้ทำแสงสว่าง
ปภากร (ปะ-พา-กะ-ระ) = ผู้ทำแสงสว่าง, ผู้เป็นต้นกำเนิดแห่งแสงสว่าง
ภาณุ (พา-นุ) = ผู้สว่าง
ภาณุมา (พา-นุ-มา) = ดวงไฟที่มีแสงสว่าง, ผู้มีแสงสว่าง (ไทยใช้ ภาณุมาศ)
รํสิมา (รัง-สิ-มา) = ดวงไฟที่มีรัศมี
รวิ (ระวิ) = ดวงไฟเป็นเหตุให้ส่งเสียงร้องเพราะถูกแผดเผา (ไทยใช้ รวี, รพี)
เวโรจน (เว-โร-จะ-นะ) = ดวงไฟที่สว่างเจิดจ้า (ไทยใช้ ไพโรจน์)
สตรํสิ (สะ-ตะ-รัง-สิ) = มีรัศมีเป็นร้อย
สหสฺสรํสิ (สะ-หัด-สะ-รัง-สิ) = มีรัศมีเป็นพัน
สุริย (สุ-ริ-ยะ) = ดวงไฟที่ยังความกล้าให้เกิด, ดวงไฟที่เบียดเบียนความกลัว, ดวงไฟที่โคจรเรื่อยไป
สูร (สู-ระ) = ดวงไฟที่ยังความกล้าให้เกิด …(แปลเหมือน สุริย)
19 ธันวาคม 2423 เป็นวันประสูติ พลเรือเอก พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภากรเกียรติวงศ์ กรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์ “องค์บิดาของทหารเรือไทย”
บาลีวันละคำ (224)
18-12-55