สตฺถ (บาลีวันละคำ 227)

สตฺถ

อ่านว่า สัด-ถะ

“สตฺถ” มีคำแปลดังนี้ –

1. “วัตถุเป็นเครื่องเบียดเบียนสัตว์” คำเดิมหมายถึง “ของมีคม” ความหมายนี้ตรงกับสันสกฤตว่า “ศสฺตฺร” แปลว่า ดาบ, มีด, อาวุธ ใช้ในภาษาไทยว่า ศัสตรา หรือ ศาสตรา บางทีก็พูดควบกันว่า ศาสตราวุธ หรือ ศาสตราอาวุธ

2. “หมู่เป็นที่เป็นไปแห่งส่วนย่อยทั้งหลาย” ความหมายนี้ตรงกับสันสกฤตว่า “สารฺถ” หมายถึง กองเกวียนของพ่อค้า, กองคาราวาน, ขบวนยานพาหนะ

3. “สิ่งเป็นเครื่องสอนเนื้อความ” ความหมายนี้ตรงกับสันสกฤตว่า “ศาสฺตฺร” หมายถึง คัมภีร์, ตำรา, ศิลปะ, วิชา หรือ ระบบวิชาความรู้. ใช้ในภาษาไทยว่า “ศาสตร์”

“สตฺถ” บาลีที่คุ้นกันดีในภาษาไทยก็คือที่หมายถึงคัมภีร์, ตำรา หรือระบบวิชาความรู้ ที่เขียนว่า “ศาสตร์”

“ศาสตร์” คำนี้มีความหมายคู่กันกับคำว่า “สิปฺป” (“ศิลป” ดูที่คำนี้) เช่นคำว่า “ศิลปศาสตร์” หมายถึงตำราว่าด้วยวิชาความรู้ต่างๆ

แต่ในภาษาไทยแยกความหมาย “ศิลปะ” กับ “ศาสตร์” ออกจากกัน คือ

– “ศิลปะ” หมายถึง วิทยาการที่มีวัตถุประสงค์ตรงความงาม เช่นดุริยางคศิลป์ นาฏศิลป์ และจิตรกรรม เป็นต้น

– “ศาสตร์” หมายถึง วิทยาการที่มีวัตถุประสงค์ตรงความจริง เช่น คณิตศาสตร์ และวิทยาศาสตร์ เป็นต้น

ข้อคิด : “คน” แปลว่า “กวนเพื่อทําสิ่งที่นอนก้นหรือที่เกาะกันอยู่เป็นกลุ่มเป็นก้อนให้กระจายขยายตัว”

ตัวภาษาเองไม่ยุ่งเลย แต่คนทำให้ยุ่งทุกเรื่อง

บาลีวันละคำ (227)

22-12-55

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย