มหัศจรรย์ (บาลีวันละคำ 267)

มหัศจรรย์

อ่านว่า มะ-หัด-สะ-จัน

“มหัศจรรย์” เป็นรูปสันสกฤต “มหาศฺจรฺย”

บาลีเป็น “มหจฺฉริย” อ่านว่า มะ-หัด-ฉะ-ริ-ยะ

“มหจฺฉริย” ประกอบด้วย มหา + อจฺฉริย (เขียนอิงสันสกฤต = อัศจรรย์ : มหา + อัศจรรย์ = มหัศจรรย์)

“มหา” แปลว่า มาก, ใหญ่, ยิ่งใหญ่

“อจฺฉริย” แปลตามศัพท์ว่า –

1-“สิ่งอันบุคคลพึงประพฤติให้ยิ่ง” หมายความว่า ปกติกิริยาอาการเป็นแบบหนึ่ง แต่พอมี “อจฺฉริย” เกิดขึ้น กิริยาอาการเปลี่ยนเป็นยิ่งกว่าปกติ

2-“สิ่งที่ควรดีดนิ้วให้” คำแปลนี้ไทยกับฝรั่งมองต่างกัน

– ไทยตีความเป็น “ยกนิ้วให้” คือยอดเยี่ยม ดีเลิศกว่าธรรมดาสามัญ

– ส่วนฝรั่งแปลว่า at the snap of a finger. “สิ่งซึ่งเกิดขึ้นชั่วดีดนิ้วมือ” = เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นอย่างฉับพลันไม่ทันรู้ตัว

“มหัศจรรย์” ในภาษาไทยมีความหมายว่า แปลกประหลาดมาก, น่าพิศวงมาก, ผิดปกติวิสัยของธรรมชาติ

: สิ่งที่คั่นระหว่าง “ปกติ” กับ “มหัศจรรย์” คือ “สติ–รู้ทัน”

ถ้ารู้ทันว่ามันคืออะไร ก็ปกติ

ถ้าไม่รู้ หรือรู้ไม่ทัน ก็อัศจรรย์

บาลีวันละคำ (267)

31-1-56

อจฺฉริย แปลก, ประหลาด (ศัพท์วิเคราะห์)

อา ภุโส จริยนฺติ อจฺฉริยํ สิ่งอันบุคคลพึงประพฤติให้ยิ่ง

อา บทหน้า จรฺ ธาตุ ในความหมายว่าประพฤติ กฺวิ ปัจจัย แปลง จรฺ เป็น จฺฉริย

อจฺฉรํ ปหริตต ยุตฺตนฺติ อจฺฉริยํ สิ่งที่ควรดีดนิ้วให้ อจฺฉร + อิย

อจฺฉริย (บาลี-อังกฤษ)

แปลก, ประหลาด, น่าพิศวง

“สิ่งซึ่งเกิดขึ้นโดยไม่บอกกล่าวล่วงหน้าสักนิดเลย” that which happens without a moment’s notice. “สิ่งซึ่งเกิดขึ้นชั่วดีดนิ้วมือ” at the snap of a finger.

ลัดนิ้วมือ

น. เวลาชั่วงอนิ้วมือแล้วดีดออก, โดยปริยายหมายความว่าเร็วฉับพลัน, ชั่วประเดี๋ยวเดียว, เช่น ชั่วลัดนิ้วมือเดียวก็ถึง.

มหัศจรรย์

 [มะหัดสะจัน] ว. แปลกประหลาดมาก, น่าพิศวงมาก, ผิดปรกติวิสัยของธรรมชาติ. (ส. มหาศฺจรฺย; ป. มหจฺฉริย).

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย