นิรยะ – 1 ในอบายภูมิ (บาลีวันละคำ 3,495)

นิรยะ – 1 ในอบายภูมิ

ไม่รู้จักก็มีสิทธิ์ไปได้

“นิรยะ” อ่านว่า นิ-ระ-ยะ

“นิรยะ” เขียนแบบาลีเป็น “นิรย” อ่านว่า นิ-ระ-ยะ รากศัพท์มาจาก นิ + ร อาคม + อย

(๑) “นิ” 

เป็นศัพท์จำพวก “อุปสรรค” นักเรียนบาลีในเมืองไทยท่องกันว่า “นิ = เข้า, ลง, นิ = ไม่มี, ออก” 

อภิปรายแทรก :

อาจารย์ผู้สอนบาลีแสดงความเห็นว่า อุปสรรคตัวนี้เป็น “นิ” (สระ อิ) ตัวหนึ่ง เป็น “นี” (สระ อี) ตัวหนึ่ง คือ “นิ = เข้า, ลง” และ “นี = ไม่มี, ออก” แต่เนื่องจากตำราพิมพ์ผิด “นี” ตัวหลังพิมพ์เป็น “นิ” กลายเป็น “นิ” ทั้ง 2 ตัว แล้วไม่ได้แก้ 

ลองตรองดูก็ประหลาดอยู่ ถ้าเป็น “นิ” เหมือนกันทั้ง 2 ตัว ไฉนจึงแยกเป็น “นิ = เข้า, ลง, นิ = ไม่มี, ออก” ทำไมจึงไม่ว่า “นิ = เข้า, ลง, ไม่มี, ออก” รวดเดียวไปเลย 

อาจารย์ผู้สอนบาลีรุ่นใหม่จึงยุติว่า “นิ” ตัวหลังต้องเป็น “นี” คือต้องเป็น “นิ = เข้า, ลง” และ “นี = ไม่มี, ออก”

ถ้ายุติดังว่านี้ อุปสรรคตัวนี้ก็คือ “นี” = ไม่มี, ออก รัสสะ อี เป็น อิ 

(๒) “อย” 

อ่านว่า อะ-ยะ รากศัพท์มาจาก อยฺ (ธาตุ = ไป, ถึง) + อ (อะ) ปัจจัย

: อยฺ + อ = อย (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า (1) “เหตุให้ถึงสมบัติต่างๆ” (2) “ภาวะที่แช่มชื่น” (3) “แดนที่มาแห่งความสุข” หมายถึง ความเจริญ; ความสุข; บุญ, ความดี

นิ + อย ลง ร อาคมระหว่างอุปสรรคกับนาม (นิ + ร + อย)

: นิ + ร + อย = นิรย (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า (1) “ภพที่ปราศจากผลที่น่าปรารถนา” (2) “ภพที่มีการไปที่น่าติเตียน” (3) “ภพที่ปราศจากความเจริญ” (4) “ภพที่ไม่มีความสุข” 

“นิรย” หมายถึง นรก, นิรยะ, สถานที่ลงโทษและทรมานซึ่งทดแทนกรรมชั่วที่ก่อไว้ (purgatory, hell, a place of punishment & torture, where sin is atoned)

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า – 

“นิรย– : (คำแบบ) (คำนาม) นรก. (ป.).”

และมีคำว่า “นิรยบาล” บอกไว้ว่า 

“นิรยบาล : (คำนาม) ผู้คุมนรก. (ป.).”

พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์ ของท่าน ป.อ. ปยุตฺโต ที่คำว่า “นิรยะ” บอกไว้ดังนี้ –

“นิรยะ : นรก, ภพที่ไม่มีความเจริญ, ภูมิที่เสวยทุกข์ของคนผู้ทำบาปตายแล้วไปเกิด (ข้อ ๑ ในทุคติ ๓, ข้อ ๑ ในอบาย ๔) ดู นรก, คติ.”

ที่คำว่า “นรก” บอกไว้ดังนี้ –

“นรก : เหวแห่งความทุกข์, ที่อันไม่มีความสุขความเจริญ, ภาวะเร่าร้อนกระวนกระวาย, ที่ไปเกิดและเสวยความทุกข์ของสัตว์ผู้ทำบาป (ข้อ ๑ ในทุคติ ๓, ข้อ ๑ ในอบาย ๔).”

ที่คำว่า “คติ” บอกไว้ดังนี้ –

…………..

… ที่ไปเกิดของสัตว์, ภพที่สัตว์ไปเกิด, แบบการดำเนินชีวิต มี ๕ คือ 

๑. นิรยะ นรก 

๒. ติรัจฉานโยนิ กำเนิดดิรัจฉาน 

๓. เปตติวิสัย แดนเปรต 

๔. มนุษย์ สัตว์มีใจสูงรู้คิดเหตุผล 

๕. เทพ ชาวสวรรค์ ตั้งแต่ชั้นจาตุมหาราชิกา ถึง อกนิษฐพรหม. … 

…………..

สรุปว่า “นิรยะ” เป็น 1 ในอบายภูมิ คือภูมิกำเนิดที่ปราศจากความเจริญ มี 4 อย่าง คือ –

1. นิรยะ = นรก 

2. ติรัจฉานโยนิ = กำเนิดดิรัจฉาน 

3. ปิตติวิสัย = ภูมิแห่งเปรต 

4. อสุรกาย = พวกอสุรกาย 

“นิรยะ” เป็นคำที่เราไม่คุ้น คำที่เราคุ้นกันดีคือ “นรก”

…………..

ดูก่อนภราดา!

: ไม่คุ้นกับคำว่า “นิรยะ” สักนิด

: แต่ถ้าคุ้นกับการทำทุจริตก็มีสิทธิ์ไปนรก

#บาลีวันละคำ (3,495)

6-1-65 

…………………………….

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย