อุบัติเหตุ (บาลีวันละคำ 327)

อุบัติเหตุ

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 ไม่ได้บอกคำอ่าน แต่บอกความหมายว่า “อุบัติเหตุ” คือ “เหตุที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด, ความบังเอิญเป็น”

“อุบัติเหตุ” เขียนแบบบาลีเป็น “อุปฺปตฺติเหตุ” อ่านว่า อุบ-ปัด-ติ-เห-ตุ

“อุปฺปตฺติ” ทับศัพท์ว่า “อุบัติ” แปลว่า การเกิดขึ้น, การผลิตขึ้น, กำเนิด, การเกิดใหม่, โอกาส

“เหตุ” แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่ดำเนินไปสู่ความเป็นผล” ภาษาไทยใช้ทับศัพท์ อ่านว่า เหด ไม่ต้องแปลก็เข้าใจกันดี

“อุบัติเหตุ” อ่านตามหลักภาษาว่า อุ-บัด-ติ-เหด แปลตามหลักภาษาว่า “เหตุที่เกิดขึ้น” คำนี้ไม่ส่องความว่าดีหรือร้าย คาดคิดหรือไม่คาดคิดก็ตาม

“อุบัติเหตุ” เป็นที่เข้าใจกันว่า ตรงกับคำฝรั่งว่า accident

พจนานุกรมอังกฤษ-บาลี แปล accident เป็นบาลีว่า “สหสาปตฺติ” แปลว่า “การถึงเข้าโดยฉับพลัน” และ “อนเปกฺขิตนฺตราย” แปลว่า “อันตรายที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดฝัน”

แรกนั้น accident มีผู้รู้ใช้ว่า “อุปัทวเหตุ” (อุ-ปัด-ทะ-วะ-เหด)

“อุปัทวะ” บาลีเป็น “อุปทฺทว” แปลว่า การพุ่งไป, เคราะห์ร้าย, ความทุกข์

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “อุปทฺทว” ว่า accident ตรงกับที่ผู้รู้ในเมืองไทยใช้ว่า “อุปัทวเหตุ”

ไม่ทราบว่าเกิด accident อันใด “อุปัทวเหตุ” หายไป กลายเป็น “อุบัติเหตุ”อยู่ในทุกวันนี้

: สมดังที่ผู้รู้เตือนไว้ว่า “อุบัติเหตุเกิดขึ้นได้เสมอ อย่าประมาท”

บาลีวันละคำ (327)

4-4-56

อุบัติเหตุ (สอ เสถบุตร)

an accident, an incident

เหตุ = สาเหตุ, ปัจจัย, เค้ามูล, ข้อความ (ศัพท์วิเคราะห์)

สิ่งที่เป็นไปสู่ความเป็นผล

สิ่งที่ถึงความเป็นเหตุ

สิ่งเป็นที่ตั้งแห่งผล

สิ่งเป็นเครื่องเป็นไปแห่งผล

เหตุ

เหตุ, เหตุผล, ปัจจัย, มูล

accident สหสาปตฺติ, อนเปกฺขิตนฺตราย

สหสา โดยใช้กำลัง, โดยเร็ว, โดยทันทีทันใด, โดยพลัน

อุปฺปตฺติ (บาลี-อังกฤษ)

การเกิดขึ้น, การผลิตขึ้น, กำเนิด, การเกิดใหม่, โอกาส

อุปฺปตฺติ อิต.(พจนานุกรมศัพท์บาลี)

การอุบัติขึ้น, การเกิดขึ้น.

อุปทฺทว (บาลี-อังกฤษ)

“การพุ่งไป”, อุปัทวเหตุ, เคราะห์ร้าย, ความทุกข์, การกดขี่

Rushing on, accident, misfortune, distress, oppression

อุปทฺทว (ศัพท์วิเคราะห์)

สิ่งที่เข้าไปทำให้เดือดร้อน

สิ่งที่เข้าไปเบียดเบียน

อุปัทว-, อุปัทวะ

 [อุปัดทะวะ-, อุบปัดทะวะ-] ว. อุบาทว์, อัปรีย์, จัญไร, ไม่เป็นมงคล, นิยมใช้คู่กับคำ อันตราย เป็น อุปัทวันตราย. (ป. อุปทฺทว; ส. อุปทฺรว).

อุปัทวันตราย

 [อุปัดทะวันตะราย, อุบปัดทะวันตะราย] น. สิ่งอุบาทว์และอันตราย. (ป. อุปทฺทว + อนฺตราย).

อุบัติ, อุบัติ-

 [อุบัด, อุบัดติ-] น. การเกิดขึ้น, กําเนิด, การบังเกิด; รากเหง้า, เหตุ.ก. เกิด, เกิดขึ้น. (ป. อุปฺปตฺติ; ส. อุตฺปตฺติ).

อุบัติภัย

น. ภัยที่เกิดจากอุบัติเหตุ.

อุบัติเหตุ

น. เหตุที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด, ความบังเอิญเป็น.

เหตุ

 [เหด] น. สิ่งหรือเรื่องที่ทําให้เกิดผล, เค้ามูล, เรื่อง; เหตุผล.สัน. ด้วย, เพราะ. (ป., ส.).

เหตุการณ์

น. เรื่องที่เกิดขึ้น.

เหตุผล

น. เหตุ, เหตุและผล.

ดูโพสในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย