ถวายพระพรลา (บาลีวันละคำ 445)

ถวายพระพรลา

คำว่า “ถวายพระพรลา” เป็นคำในชุด “ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก ถวายพระพรลา”

“ถวายพระพรลา” มีความหมายเฉพาะคำว่า พระสงฆ์ทูลลาเจ้านาย แต่เมื่ออยู่ในชุด “ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก …” คำว่า “ถวายพระพรลา” หมายถึงพระสงฆ์ทูลพระเจ้าแผ่นดินและ/หรือพระบรมราชินี (คือถวายอดิเรกแก่พระองค์ไหนก็ทูลลาพระองค์นั้น)

การถวายพระพรลาจะกระทำในกรณีที่สถานที่ประกอบพิธีอยู่ในเขตพระราชฐานที่ประทับเท่านั้น ทั้งนี้อนุวัตตามธรรมเนียมผู้เป็นอาคันตุกะเข้าไปยังเคหสถานของท่าน เมื่อจะกลับก็ต้องบอกลาเจ้าของบ้านฉะนั้น

เพื่อให้เห็นลำดับการปฏิบัติโดยภาพรวม ขอสรุปดังนี้ –

1. เมื่อพิธีถึงขั้นตอนสุดท้าย ทรงประเคนจตุปัจจัยไทยธรรมแล้ว พระสงฆ์ “ถวายอนุโมทนา” (พูดตามภาษาชาวบ้านคือ ยะถา-สัพพี)

2. เมื่อพระสงฆ์สวดถวายอนุโมทนาจบบทสัพพี (ที่ลงท้ายว่า … อายุ  วัณโณ  สุขัง  พะลัง) ประธานสงฆ์ “ถวายอดิเรก” (ตั้งพัดยศ ว่าองค์เดียว) จบแล้วพระสงฆ์สวดถวายอนุโมทนาต่อไปจนจบ (ที่ลงท้ายว่า ..ภะวันตุ  เต)

3. พระสงฆ์รูปที่สองกล่าวคำ “ถวายพระพรลา” (ตั้งพัดยศ ว่าองค์เดียว) จบแล้วพระสงฆ์ทั้งนั้นลุกจากอาสนะออกจากมณฑลพิธีไป

คำ “ถวายพระพรลา” มีข้อความเป็นแบบแผนดังนี้ –

“ขอถวายพระพร เจริญพระราชสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคลพระชนมสุขทุกประการ จงมีแด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารพระองค์ สมเด็จพระปรมินทรธรรมิกมหาราชาธิราชเจ้าผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ เวลานี้สมควรแล้ว อาตมภาพทั้งปวงขอถวายพระพรลา แด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารพระองค์ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ขอถวายพระพร”

บาลีวันละคำ (445)

3-8-56

ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร ทรงประเคนจตุปัจจัยไทยธรรมพระสงฆ์ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก ถวายพระพรลา

ทั้งนี้ ก่อนถวายอดิเรกดังกล่าว พระสงฆ์ถวายอนุโมทนาก่อน คือการที่พระสงฆ์สวดอนุโมทนา (เรียกโดยสามัญว่า ยะถาสัพพี) ในพระราชพิธีที่ทรงบำเพ็ญพระราชกุศล ขั้นตอนการอนุโมทนาเริ่มขึ้นเมื่อประธานสงฆ์เริ่มสวดภาษาบาลีว่า “ยะถา วาริวะหา…” จนถึง “…มะณิ โชติระโส ยะถา” ระหว่างนี้ประธานทรงหลั่งทักษิโณทก ผู้ร่วมพิธีประนมมือ แล้วพระสงฆ์รับ “สัพพีติโย”

จบแล้วรองประธานสงฆ์ถวายพระพรลา (เฉพาะในพระราชฐานที่ประทับเท่านั้น) แล้วลุกจากอาสนะออกจากมณฑลพิธีไป

• กระทำภายหลังจากที่พระสงฆ์สวดบท ภวตุ สพฺพมงฺคลํ เสร็จเรียบร้อยแล้ว พระสงฆ์รูปที่ ๒ จะต้องเป็นผู้กล่าวถวายพระพรลา ซึ่งมีข้อความดังต่อไปนี้ คือ “ขอถวายพระพร เจริญพระราชสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคล พระชนมสุขทุกประการ จงมีแด่สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภาร พระองค์ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ เวลานี้สมควรแล้ว อาตมภาพทั้งปวง ขอถวายพระพรลา แด่สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภาร พระองค์ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ขอถวายพระพร”

ตัวอย่างคำกล่าวถวายพระพรลา

ขอถวายพระพรเจริญพระราชสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคลพระชนมสุขทุกประการ จงมีแด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารพระองค์ สมเด็จพระปรมินทรธรรมิกมหาราชาธิราชเจ้าผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ เวลานี้สมควรแล้ว อาตมภาพทั้งปวงขอถวายพระพรลา แด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารพระองค์ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ขอถวายพระพร

คำถวายพระพรลา สำหรับ 2 พระองค์

ขอถวายพระพรเจริญพระราชสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคลพระชนมสุขทุกประการ จงมีแด่สมเด็จบรมบพิตร พระราชสมภารเจ้าทั้ง 2 พระองค์ ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ เวลานี้สมควรแล้ว อาตมภาพทั้งปวง ขอถวายพระพรลา แด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าทั้ง 2 พระองค์ ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ. ขอถวายพระพร

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย