บรรหาร (บาลีวันละคำ 481)
บรรหาร
อ่านว่า บัน-หาน
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2542 บอกว่า เป็นคำที่ใช้ในบทร้อยกรอง แผลงมาจาก “บริหาร” มีความหมายว่า เฉลย, กล่าวแก้, ตรัสสั่ง
คำว่า “บริหาร” (บอ-ริ-หาน) พจน.42 บอกความหมายไว้ดังนี้ –
1. ออกกําลัง เช่น บริหารร่างกาย
2. ปกครอง เช่น บริหารส่วนท้องถิ่น
3. ดําเนินการ, จัดการ เช่น บริหารธุรกิจ
4. กล่าวแก้
5. ดํารัสสั่ง เช่น ราชบริหาร
6. คําแถลงไข เช่น พระพุทธบริหาร
“บริหาร” บาลีเป็น “ปริหาร” อ่านว่า ปะ-ริ-หา-ระ ประกอบด้วย ปริ (คำอุปสรรค = รอบ) + หร (ธาตุ = นำไป, ยืดเสียง หร เป็น หาร) : ปริ + หร > หาร = ปริหาร แปลตามตัวว่า “นำไปรอบ” ใช้ในความหมายดังนี้ –
1. ความเอาใจใส่, การดูแลระมัดระวัง, ป้องกัน
2. เกียรติยศ, สิทธิพิเศษ, ภูมิฐาน (dignity)
3. บริเวณรอบๆ, เส้นหรือแนวรอบที่ดิน
4. การบริหาร
5. การละเว้นหรือหลีก, การหลีกให้พ้น
สรุปว่า ปริหาร > บริหาร > บรรหาร
“ปริหาร” ในบาลีมีความหมายอย่างหนึ่ง
เอามาใช้ในภาษาไทยว่า “บริหาร” มีความหมายไปอย่างหนึ่ง
แผลงเป็น “บรรหาร” มีความหมายเฉพาะไปอีกอย่างหนึ่ง
: แปลคำผิด – ความหมายก็พลาด
: บริหารงานผิดบทบาท – ประเทศชาติก็พัง
8-9-56