แม่วงก์ (บาลีวันละคำ 498)

แม่วงก์

อ่านว่า แม่-วง

อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ไทย ราชบัณฑิตยสถาน บอกไว้ว่า “แม่วงก์” –

1. เป็นชื่อ อำเภอ ขึ้นจังหวัดนครสวรรค์ อำเภอแม่วงก์แรกตั้งเป็นกิ่งอำเภอ แยกจากอำเภอลาดยาวเมื่อ พ.ศ. 2535 ยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อ พ.ศ. 2540

2. เป็นชื่อ ตำบล ขึ้นอำเภอแม่วงก์ จังหวัดนครสวรรค์

3. เป็นชื่อ น้ำตก ที่อุทยานแห่งชาติแม่วงก์

4. เป็นชื่อ อุทยานแห่งชาติ ในอำเภอปางศิลาทอง จังหวัดกำแพงเพชร และอำเภอแม่วงก์ อำเภอแม่เปิน จังหวัดนครสวรรค์

อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ไทยฯ ไม่ได้บอกว่า “แม่วงก์” แปลว่าอะไร ทำไมจึงชื่อ “แม่วงก์”

“แม่” น่าจะหมายถึงแม่น้ำ ส่วน “วงก์” ถ้าสะกดอย่างนี้ (ว-ง- ก การันต์) จะตรงกับบาลีว่า “วงฺก” อ่านว่า วัง-กะ

“วงฺก” แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่คด”

(1) เป็นคุณศัพท์มีความหมายว่า คด, งอ, โค้ง, คดเคี้ยว, โกง, ไม่ซื่อสัตย์, หลอกลวง, หลอกหลอน

(2) เป็นคำนาม หมายถึง ตาขอ, เบ็ดตกปลา, ไถ, ส่วนงอ, ซอก, ส่วนโค้ง

เขา “วงกต” (วง-กด) ชื่อภูเขาลูกหนึ่งในเรื่องมหาเวสสันดรชาดก ซึ่งมีทางเข้าออกวกวนอาจทําให้หลงทางได้ ที่คนไทยคุ้นปาก เช่น “คดเคี้ยวเลี้ยวลับยังกับเขาวงกต” ก็มีรากศัพท์มาจาก “วงฺก” คำนี้ คือ วงฺก + ต ปัจจัย = วงฺกต (บาลีอ่านว่า วัง-กะ-ตะ) แปลว่า “ภูเขาที่มีสัณฐานคด (คือวกวน)”

แม่วงก์เอย ชื่อแม่แปลว่าคด

แต่ใจสดใสสุดตรงจุดประสงค์

ถึงยามโค้ง-โค้งตาม ยามตรง-ตรง

ยึดคันธงคือธรรมนำทางเทอญ

———————

(อนุปรารภตามคำปรารภของคุณครู Charanya Deeboonmee Na Chumphae)

25-9-56

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย