อาณาเขต (บาลีวันละคำ 544)

อาณาเขต

อ่านว่า อา-นา-เขด

บาลีเป็น “อาณาเขตฺต” (อา-นา-เขด-ตะ) และ “อาณกฺเขตฺต” (อา-นัก-เขด-ตะ)

ประกอบด้วย อาณา + เขตฺต

“อาณา” แปลตามศัพท์ว่า “เครื่องส่งไป” หมายถึง คำสั่ง, คำบังคับ, อำนาจ, การสั่ง, คำสอน, อำนาจปกครอง

“เขตฺต” (ภาษาไทยเขียน “เขต” ตัด ต ออกตัวหนึ่ง) แปลตามศัพท์ว่า “ที่หว่านพืช” “ที่รักษาพืชที่หว่านไว้” หมายถึง นา, ไร่, สวน, ที่ดินแปลงหนึ่ง, ที่ดินอันเหมาะสมแก่การเพาะปลูก, ที่ตั้ง, ดินแดน

ในภาษาไทย พจน.42 บอกความหมายไว้ดังนี้ –

1. อาณา : อํานาจปกครอง เช่น อาณาบริเวณ

2. เขต : แดนที่กําหนดขีดคั่นไว้ เช่น เขตป่า เขตบ้าน, เวลาที่กําหนดขีดคั่นไว้ เช่น หมดเขตวันที่ 15

3. อาณาเขต : เขตแดนในอํานาจปกครอง

ภาษาบาลี อาณา + เขตฺต = อาณาเขตฺต – อาณกฺเขตฺต ในคัมภีร์ใช้ในการกล่าวถึง “พุทธเขต” หรือ “พุทธเกษตร” (= เขตแห่งพระพุทธองค์) 3 อย่าง คือ

1. ชาติเขต = แดนที่แผ่นดินไหวเมื่อมีเหตุการณ์สำคัญเกี่ยวกับพระพุทธองค์ เช่นเมื่อประสูติ

2. อาณาเขต = แดนที่อานุภาพแห่งธรรมของพระพุทธองค์ เช่นพระปริตรต่างๆ แผ่ไปถึง

3 วิสัยเขต = แดนอันไม่มีที่สิ้นสุดซึ่งพระพุทธองค์จะเสด็จไปทำกิจใดๆ ก็ได้ถ้าทรงประสงค์

: แม้แดนดินจะสิ้นจากไทย

อย่าให้แดนใจสิ้นจากธรรม

11-11-56

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย