สโมสรสันนิบาต (บาลีวันละคำ 570)

สโมสรสันนิบาต

อ่านว่า สะ-โม-สอน-สัน-นิ-บาด

ประกอบด้วย สโมสร + สันนิบาต

“สโมสร” สันสกฤตเป็น “สมวสรณ” บาลีเป็น “สโมสรณ” (สะ-โม-สะ-ระ-นะ) รากศัพท์คือ สํ (= พร้อม) + โอ (= ลง) + สร (ธาตุ = ไป, เป็นไป) + ยุ ปัจจัย

กฎ : แปลงนิคหิตที่ สํ เป็น ม, แปลง ยุ เป็น อน (อะ-นะ), แปลง น เป็น ณ

: สํ > สม + โอ = สโม + สร = สโมสร + ยุ > อน > อณ = สโมสรณ

“สโมสรณ” แปลตามศัพท์ว่า “ไปรวมกัน” หมายถึง การสโมสร, การประชุม, การรวมกัน, การบรรจบกัน (coming together, meeting, union, junction)

บาลี “สโมสรณ” ภาษาไทยตัด ณ ออก เป็น “สโมสร” พจน.42 บอกไว้ว่า

“สโมสร : ที่สําหรับร่วมประชุมคบหากัน เช่น สโมสรข้าราชการ สโมสรทหารบก; ร่วมชุมนุมกัน เช่น ไปร่วมสโมสร”

“สันนิบาต” บาลีเป็น “สนฺนิปาต” (สัน-นิ-ปา-ตะ)

รากศัพท์คือ สํ (= พร้อมกัน) + นิ (= ลง) + ปต (ธาตุ = ตก) + ณ ปัจจัย

กฎ : แปลงนิคหิตที่ สํ เป็น น, ยืดเสียงที่พยางค์แรกของธาตุ คือ ป เป็น ปา, ลบ ณ

: สํ > สนฺ + นิ = สนฺนิ + ปต > ปาต + ณ = สนฺนิปาต ภาษาไทยเป็น “สันนิบาต”

“สนฺนิปาต” แปลตามศัพท์ว่า “การตกลงพร้อมกันโดยไม่เหลือ” หมายถึง การรวมกัน, การมาบรรจบกัน, การประชุม, การชุมนุมกัน, ที่ประชุม. เรียกทับศัพท์ว่า การสันนิบาต (union, coincidence, assemblage, assembly, congregation)

พจน.42 บอกความหมายของ “สันนิบาต” ไว้ว่า –

1. การประชุม, ที่ประชุม, เช่น สังฆสันนิบาต สันนิบาตชาติ, งานชุมนุม เช่น รัฐบาลจัดงานสโมสรสันนิบาตที่ทำเนียบรัฐบาล

2. เรียกไข้ชนิดหนึ่งมีอาการสั่นเทิ้ม ชักกระตุก และเพ้อ ว่า ไข้สันนิบาต เช่น ไข้สันนิบาตลูกนก ไข้สันนิบาตหน้าเพลิง

(ดูเพิ่มเติมที่ “สันนิบาต” บาลีวันละคำ (538) 5-11-56)

สโมสร + สันนิบาต = สโมสรสันนิบาต พจน.42 บอกความหมายไว้ว่า “งานชุมนุมใหญ่อย่างเป็นทางการ เช่น รัฐบาลจัดงานสโมสรสันนิบาตที่ทำเนียบรัฐบาลเนื่องในพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา”

ในคัมภีร์บาลีไม่มีศัพท์ที่ใช้ควบกันในความหมายเช่นนี้

: ประกาศความจงรักภักดี เป็นหัวใจของงานสโมสรสันนิบาต

: ทำงานเพื่อประเทศชาติ เป็นหัวใจของความจงรักภักดี

7-12-56

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย