วงจรอุบาทว์ (บาลีวันละคำ 592)

วงจรอุบาทว์

(บาลีปนไทย)

“วง” เป็นคำไทย หมายถึงรูปที่มีเส้นที่โค้งเข้ามาบรรจบกัน ล้อมรอบเป็นขอบเขตสิ่งใดสิ่งหนึ่ง

“วง” รูป เสียง และความหมายบางแง่ คล้ายคำบาลีว่า “วงฺก” (วัง-กะ) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่คด” (1) เป็นคุณศัพท์มีความหมายว่า คด, งอ, โค้ง, คดเคี้ยว, โกง, ไม่ซื่อสัตย์, หลอกลวง, หลอกหลอน (2) เป็นคำนาม หมายถึง ตาขอ, เบ็ดตกปลา, ไถ, ส่วนงอ, ซอก, ส่วนโค้ง (ดูเพิ่มเติมที่ “แม่วงก์” บาลีวันละคำ (498) 25-9-56)

“จร” บาลีอ่านว่า จะ-ระ แปลว่า การเที่ยวไป, การเดินไป, ผู้ถูกให้ไปส่งข่าว, คนท่องเที่ยว, จารบุรุษ, คนสอดแนม

“จร” ภาษาไทยอ่านว่า จอน พจน.42 บอกความหมายว่า ไม่ใช่ประจํา เช่น คนจร รถจร, แทรกแปลกเข้ามา เช่น โรคจร ลมจร; ไป, เที่ยวไป; ประพฤติ

วง + จร = วงจร เป็นคำประสม พจน.42 บอกไว้ว่า –

“วงจร : (คำที่ใช้ในวิชาไฟฟ้า) เส้นทางที่กระแสไฟฟ้าเคลื่อนที่ผ่านไปครบรอบ, โดยปริยายหมายถึงสิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น วงจรชีวิต”

ความหมายเฉพาะของ “วงจร” ในที่นี้คือ สิ่งที่เคยเกิดขึ้นแล้วกลับมาเกิดขึ้นซ้ำๆ กันอีก

“อุบาทว์” บาลีเป็น “อุปทฺทว” (อุ-ปัด-ทะ-วะ) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่เข้าไปทำให้เดือดร้อน” “สิ่งที่เข้าไปเบียดเบียน” หมายถึง อุปัทวเหตุ, เคราะห์ร้าย, ความทุกข์, ความยุ่งยาก, การกดขี่, การรบกวน, การทำให้ลำบาก, การเบียดเบียน, การทำให้วุ่นวาย (ดูเพิ่มเติมที่ “อุบาทว์” บาลีวันละคำ (472) 30-8-56)

“อุปทฺทว” ในภาษาไทยใช้เป็น “อุปัทวะ” และ “อุบาทว์” พจน.42 บอกไว้ว่า –

“อุปัทวะ : อุบาทว์, อัปรีย์, จัญไร, ไม่เป็นมงคล, นิยมใช้คู่กับคำ อันตราย เป็น อุปัทวันตราย”

“อุบาทว์ : อัปรีย์, จัญไร, ไม่เป็นมงคล”

คำว่า “อุบาทว์” ใช้เป็นคำด่าหรือตำหนิเมื่อมีการกระทำที่ไม่เหมาะสม ฝืนขนบประเพณีอันดีงาม ขัดต่อศีลธรรม หรือผิดกาลเทศะ เช่น “ไอ้พวกอุบาทว์ขโมยของวัด” “มาทำอุบาทว์อะไรกันในวัดในวา”

“วงจรอุบาทว์” มาจากคำว่า “วงจร” ประสมกับ “อุบาทว์” มีความหมายว่า พฤติการณ์หรือการกระทำที่ไม่ถูกต้อง ไม่เป็นที่พึงปรารถนา ที่หมุนเวียนทำกันไม่ขาดสาย คือคนหนึ่งหรือกลุ่มหนึ่งทำแล้ว เมื่อถึงเวลาหนึ่งก็มีผู้เข้ามาทำเช่นนั้นซ้ำๆ กันอีก เช่น นักการเมืองโกงการเลือกตั้ง ระหว่างดำรงตำแหน่งก็ทุจริตโกงกิน พอครบวาระหรือเมื่อมีการเลือกตั้งใหม่ ก็โกงการเลือกตั้งอีกและเข้ามาทุจริตโกงกินอีก เรียกการกระทำเช่นนี้ว่า “วงจรอุบาทว์”

: คนโง่ ต่อวงจรอุบาทว์

: คนฉลาด ตัดวงจรอบาย

29-12-56

ดูโพสต์ในเฟซบุ๊กของครูทองย้อย